Rishi Panchami : ऋषी पंचमी कधी आहे? जाणून घ्या तारीख, पूजेची वेळ आणि व्रताचे महत्व
Rishi Panchami 2024 Date : गणेश चर्तुर्थीच्या दुसऱ्या दिवशी ऋषी पंचमी असते. हरतालिकेप्रमाणेच ऋषी पंचमीचं सुद्धा व्रत केलं जातं. ऋषीपंचमीच्या व्रताचं सुद्धा खूप महत्व असतं. जाणून घ्या ऋषीपंचमी कधी आहे.
Rishi Panchami 2024 : दरवर्षी भाद्रपद शुक्ल पक्षाच्या पंचमी तिथीला ऋषीपंचमी साजरी केली जाते, जे ऋषींना समर्पित एक विशेष व्रत आहे. रविवार ८ सप्टेंबर रोजी देशभरातील भाविक ऋषीपंचमी, सप्त ऋषींचे पूजन करणारे व्रत करणार आहेत. ऋषीपंचमीचे व्रत विशेषत: स्त्रिया पाळतात परंतु पुरुषही ते पाळू शकतात. या दिवशी कश्यप, अत्री, भारद्वाज, वशिष्ठ, गौतम, जमदग्नी आणि विश्वामित्र या सात ऋषींची पूजा केली जाते. हे सात ऋषी ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांचे अंश मानले जातात. त्यांना वेद आणि धार्मिक ग्रंथांचे लेखक मानले जाते. असे मानले जाते की, हे व्रत केल्याने सर्व प्रकारच्या पापांपासून मुक्ती मिळते आणि जीवनात सुख-शांती मिळते.
ऋषी पंचमी मुहूर्त
पंचांगानुसार, यावर्षी भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षातील पंचमी तिथी शनिवार ७ सप्टेंबर रोजी सायंकाळी ५ वाजून ३७ मिनिटांनी सुरू होईल आणि ८ सप्टेंबर २०२४ रोजी रात्री ७ वाजून ५८ मिनिटांनी समाप्त होईल. त्यामुळे उदया तिथीनुसार ८ सप्टेंबर रोजी ऋषीपंचमी व्रत पाळण्यात येणार आहे.
ऋषी पंचमीची पूजा पद्धत
या दिवशी भाविक स्नान करतात आणि शुद्ध वस्त्र परिधान करतात. त्यानंतर ते सात ऋषींच्या मूर्ती किंवा प्रतिमेसमोर दिवा लावतात आणि पूजा करतात. पूजेत पंचामृत, फुले, चंदन, धूप-दीप आणि विविध प्रकारची फळे, फुले अर्पण केली जातात. पूजेदरम्यान ऋषीमुनींच्या आरती आणि मंत्रांचे पठण केले जाते आणि व्रत कथा ऐकली जाते. यानंतर, भक्त जलमुक्त किंवा फळविरहित उपवास करतात आणि दिवसभर देवासह सात ऋषींचे ध्यान करतात. सात ऋषींच्या सोन्याच्या मूर्ती बनवून ऋषीपंचमीच्या दिवशी योग्य ब्राह्मणाला दान केल्याने अनंत पुण्य प्राप्त होते.
ऋषीपंचमीचे व्रत विशेष महत्त्वाचे मानले जाते. असे मानले जाते की, हे व्रत पाळल्याने कुटुंबात सुख-समृद्धी येते. ज्योतिषांच्या मते, या दिवशी देशभरातील भाविक सात ऋषींची मोठ्या श्रद्धेने आणि भक्तिभावाने पूजा करतात आणि त्यांचे जीवन धार्मिक बनवण्याची इच्छा करतात. ऋषीपंचमीच्या या पवित्र प्रसंगी सर्व भाविक ऋषीमुनींची शुद्ध अंतःकरणाने व खऱ्या श्रद्धेने पूजा करून त्यांच्याकडून आशीर्वाद घेतील.
ऋषीपंचमीची भाजी
ऋषीपंचमीच्या दिवशी काही ठराविकच भाज्या खाल्ल्या जातात आणि त्यांचीच एकत्रित भाजी या दिवशी बनविली जाते. या दिवशी ठरावीक पालेभाज्या, भोपाळ, भेंडी, गवार अशा जमिनीत उगवणाऱ्या भाज्यांचा वापर करून खास ऋषीपंचमीची भाजी बनविली जाते. त्यात लाल भोपळा,पडवळ या फळभाज्यांचा तर अळू, लाल माठ, टोकेरी माठ, अंबाडी या पालेभाज्यांचा वापर केला जातो.
या मंत्रांचा जप करा:
कश्यपोत्रिर्भरद्वाजो विश्वामित्रोय गौतम:।
जमदग्निर्वसिष्ठश्च सप्तैते ऋषय: स्मृता:।।
गृह्णन्त्वर्ध्य मया दत्तं तुष्टा भवत मे सदा।।