भद्राकाळ हा पंचांगातील असा काळ आहे, जो शुभ मानला जात नाही. या काळात किंवा या मुहूर्तावर शुभ कार्य करण्यास मनाई आहे.
रक्षाबंधनाच्या दिवशी भद्राकाल अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. विशेषत: या काळात या दिवशी राखी बांधली जात नाही. २०२४ मध्ये रक्षाबंधन हा सण सोमवारी (१९ ऑगस्ट) रोजी येत आहे. या दिवशी भद्रकाल दुपारी १.३० पर्यंत चालेल. म्हणूनच या दिवशी किंवा सकाळच्या वेळेला राखी बांधणे अशूभ आहे.
रक्षाबंधन भाद्र समाप्ती वेळ - १३:३०
रक्षाबंधन भद्रा पुच्छ - ०९:५१ ते १०:५३
रक्षाबंधन भाद्र मुख - १०:५३ ते १२:३७
सर्व हिंदू धर्मग्रंथ आणि पुराणांनी भद्राकाळ संपल्यानंतर रक्षाबंधन विधी करण्याचे सांगितले आहे. भाद्राचा काळ अशुभ मानला जातो. म्हणूनच यावेळी राखी न बांधण्याचा सल्ला दिला जातो. रक्षाबंधन हा भाऊ-बहिणींचा पवित्र सण असून तो एखाद्या शुभ मुहूर्तावर साजरा केला पाहिजे.
धार्मिक मान्यता आणि ज्योतिष शास्त्रानुसार भद्रा ही न्यायदेवता शनिदेवाची बहीण आहे, भद्रा ही सूर्यदेव आणि माता छाया यांची कन्या आहे. भाऊ शनिदेवाप्रमाणेच भद्राचा स्वभावही अतिशय कठोर मानला जातो. प्रत्येक शुभ कार्यात ती अडथळा आणत असे. अशा स्थितीत तिचे वडील सूर्यदेव यांनी भ्रादावर ताबा मिळवण्यासाठी ब्रह्माजीकडे मदत मागितली. त्यामुळे त्यांच्यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी ब्रह्माजींनी त्यांना पंचागाचा एक प्रमुख भाग असलेल्या व्यष्टीकरणात स्थान दिले होते.
ते म्हणाले की, भद्रा असताना कोणतेही शुभ कार्य करणे निषिद्ध मानले जाईल. पण ते काम भाद्रेनंतर करता येईल. तथापि, भद्राच्या काळात तंत्र-मंत्राची पूजा करणे आणि कोर्टाचे कोणतेही काम करणे अशुभ मानले जात नाही. पण भद्रामध्ये लग्न, रक्षाबंधन, होलिका दहन यांसारखी शुभ कार्ये निषिद्ध आहेत.े
भद्रा स्वभावाने अतिशय कठोर आणि अनियंत्रित होती, त्यामुळे तिच्या कृत्यांना कंटाळून ब्रह्मदेवाने तिला शाप दिला की जो कोणी भद्राच्या काळात कोणतेही शुभ कार्य करेल त्याला अडचणींना सामोरे जावे लागेल आणि अशुभ फळ मिळेल. यामुळेच भाद्र असताना रक्षाबंधन साजरे केले जात नाही.