रक्षाबंधन हा सण भाऊ-बहिणीचा सण मानला जातो. राखीची सर्व गाणी भाऊ-बहिणीशी संबंधित आहेत. पण रक्षाबंधन हा फक्त भाऊ-बहिणीचा सण आहे का? बायको नवऱ्याला राखी बांधू शकत नाही का?
विशेष म्हणजे, बायको नवऱ्याला राखी बांधताना अनेक जण विनोदही करतात. पण वृत्रासुराचा वध आणि रक्षासूत्राची कथा माहीत नसल्याने लोक कदाचित अशी चेष्टा करत असतील.
खरे तर, राखी बांधण्याबाबत पुराणात आणि धार्मिक ग्रंथांमध्ये आढळणाऱ्या कथांवर विश्वास ठेवला तर कोणीही कोणालाही रक्षासूत्र बांधू शकतो. म्हणजेच ज्या व्यक्तीची सुरक्षा आणि संरक्षण तुम्हाला हवे आहे त्या व्यक्तीला तुम्ही रक्षासूत्र बांधू शकता.
भविष्य पुराणातील कथेवर विश्वास ठेवायचा झाल्यास देवराज इंद्राची पत्नी शची हिने रक्षासूत्र बांधण्याची सुरुवात केली होती. म्हणजेच, पती देवराज इंद्राला वृत्रासुराशी युद्ध करायला जावे लागले, तेव्हा सर्वप्रथम इंद्राणी साचीने तिच्या पतीला राखी बांधली होती.
वृत्रासुर अजिंक्य होता, त्याने पहिल्या युद्धात देवराज इंद्राचा पराभव केला होता. अशा परिस्थितीत जेव्हा देवराज इंद्र दुसऱ्यांदा वृत्रासुराशी युद्ध करण्यास तयार झाला, तेव्हा श्रावणाच्या आगमनावेळी देवी इंद्राणीने विशेष सूत्र तयार करण्यासाठी १५ दिवस घेतले आणि श्रावण पौर्णिमेच्या दिवशी पतीला युद्धावर पाठवण्यापूर्वी त्यांच्या मनगटावर रक्षासूत्र बांधले.
शची देवीसोबतच इतर देवतांच्या पत्नींनीही आपल्या पतीच्या मनगटावर रक्षासूत्र बांधून त्यांना युद्धासाठी पाठवले. या कथेवरून स्पष्ट होते की, पत्नीही पतीला रक्षासूत्र बांधू शकते.
राखी केवळ भाऊ-बहिणीतच नव्हे तर गुरू आणि शिष्यांमध्येही साजरी केली जाऊ शकते. शिष्य गुरूला राखी बांधू शकतात. पुजारी यजमानाला रक्षासूत्र बांधू शकतो. भक्त त्यांच्या देवाला रक्षासूत्र बांधू शकतात. राजा आपल्या सैनिकांना. स्वार त्यांच्या वाहनाला रक्षासूत्र म्हणजेच राखी बांधू शकतात.
जेव्हा बहिणी भावाच्या मनगटावर राखी बांधतात तेव्हा असे मानले जाते की रक्षासूत्र बांधून ती आपल्या भावाकडून तिचे रक्षण करण्याचे वचन घेते. पण राखीचा मूळ अर्थ आणि तिच्या कथेकडे लक्ष दिल्यास, तुम्हाला कळेल की भावाच्या मनगटावर राखी बांधून बहिणी त्याच्याकडून संरक्षणाचे वचन घेत नाहीत, उलट त्यांच्या रक्षणाची इच्छा आणि प्रार्थना करतात.
पण दुसरा सिद्धांत असा आहे की द्रौपदीने तिच्या साडीचा पदर फाडून भगवान श्रीकृष्णाच्या छाटलेल्या बोटावर बांधला होता. भगवान श्रीकृष्णाने त्या साडीच्या पल्लूच्या प्रत्येक धाग्याचा आदर करून द्रौपदीच्या सन्मानाचे रक्षण केले. अशाप्रकारे, रक्षाबंधन हे एक सूत्र आहे जे राखी बांधणारे आणि बांधून घेणारे दोघांनाही परस्पर संरक्षणाचे वचन देते.