हिंदू धर्मात एकादशीच्या व्रताचे विशेष महत्त्व आहे. भगवान विष्णूसाठी या दिवशी व्रत करण्याची परंपरा फार पूर्वीपासून चालत आलेली आहे. प्रत्येक महिन्यात दोन एकादशी असतात, त्यामुळे एकादशीचे व्रत वर्षातून २४ दिवस पाळले जाते.
सध्या श्रावण महिना चालू आहे, या काळात येणारी एकादशी अजा एकादशी म्हणून ओळखली जाते. अजा एकादशीचे व्रत केल्याने मनुष्याला सुख, समृद्धी आणि पापांपासून मुक्ती मिळते. अशा परिस्थितीत ऑगस्ट महिन्यात अजा एकादशीचे व्रत केव्हा केले जाईल हे जाणून घेऊया.
अजा एकादशी तिथी २८ ऑगस्ट रोजी दुपारी १:१९ वाजता सुरू होईल आणि २९ ऑगस्ट रोजी पहाटे १:३७ वाजता समाप्त होईल. त्यामुळे अजा एकादशीचे व्रत २९ ऑगस्टलाच वैध असेल कारण धार्मिक शास्त्रात फक्त उदय तिथीच योग्य मानली गेली आहे.
अजा एकादशीसोबतच २९ ऑगस्टला सर्वार्थ सिद्धी योगही असेल. त्यामुळे अजा एकादशीचा उपवास भक्तांसाठी अत्यंत शुभ आहे.
अजा एकादशीच्या पूर्वसंध्येला हलके आणि सात्विक अन्न खावे जेणेकरून उपवासाच्या दिवशी तुम्ही सक्रिय राहू शकाल. अजा एकादशीच्या दिवशी सकाळी लवकर उठावे, स्नान करावे, ध्यान करावे आणि पूजास्थानाची स्वच्छता करावी. यानंतर पूजेच्या ठिकाणी भगवान विष्णू आणि माता लक्ष्मी यांच्या मूर्ती किंवा फोटोसमोर दिवा लावावा.
यानंतर पूजेत देवाला फळं, फुले, चंदन इत्यादी अर्पण करावे. या दिवशी, विष्णूपूजेच्या वेळी, आपण विष्णू सहस्रनामाचे पठण करू शकता. तसेच "ओम नमो भगवते वासुदेवाय" या मंत्राचा किमान ११ वेळा जप करावा.
यानंतर, सकाळची पूजा संपवून, आपण संपूर्ण दिवस उपवास करावा, उपवास दरम्यान आपण एक किंवा दोनदा फळं खाऊ शकता. यानंतर रात्रीच्या वेळीही याच पद्धतीने भगवान विष्णूची पूजा करावी, मात्र दुसऱ्या दिवशी म्हणजे द्वादशी तिथीला व्रत सोडणे शुभ मानले जाते.
प्रत्येक एकादशीचे व्रत द्वादशी तिथीला सोडणे योग्य मानले जाते. ३० ऑगस्ट रोजी अजा एकादशी साजरी होणार आहे. पारणापूर्वी तुम्ही भगवान विष्णूची पूजा करावी आणि त्यानंतर आवळा, खीर वगैरे खाऊन उपवास सोडू शकता.
जर तुम्ही अजा एकादशीचे व्रत करणार असाल तर एक दिवस अगोदर तामसिक अन्न व धान्य सेवन करणे बंद करावे. व्रत करताना मन शांत व शुद्ध ठेवून भगवंताच्या स्मरणात गुंतले पाहिजे. या दिवशी कोणाशीही वाईट बोलणे टाळा आणि दिवसा झोपू नका.