World Mental Health Day: मानसिक आजारामुळे होऊ शकतात गंभीर रोग, वेळीच ओळखा 'ही' लक्षणे

जगभरात मानसिक आरोग्याच्या समस्या झपाट्याने वाढत आहेत. सर्व वयोगटातील लोक त्याचे बळी ठरत आहेत. मानसिक आरोग्य समस्या तणाव, चिंता ते नैराश्यापर्यंत सर्वांगीण आरोग्यावर परिणाम करू शकतात.

मन आणि शरीर अनेकदा वेगळे समजले जाते. परंतु डॉक्टर म्हणतात की, मानसिक आणि शारीरिक आरोग्य हे एकमेकांशी खूप जवळचे संबंधित आहेत. आपले शारीरिक आरोग्य राखण्यासाठी चांगले मानसिक आरोग्य महत्वाचे आहे. स्ट्रेस-डिप्रेशनसारख्या समस्यांचे वेळीच निदान किंवा उपचार केले नाहीत, तर अनेक शारीरिक आजारांचा धोका वाढतो.

लोकांना मानसिक आरोग्याविषयी शिक्षित आणि जागरूक करण्यासाठी आणि सामाजिक कलंकाची भावना दूर करण्यासाठी दरवर्षी १० ऑक्टोबर रोजी 'जागतिक मानसिक आरोग्य दिन' साजरा केला जातो. चला जाणून घेऊया मानसिक आणि शारीरिक आरोग्याचा एकमेकांशी कसा संबंध आहे आणि मानसिक आरोग्याच्या समस्येचा शारीरिक आरोग्यावर कसा परिणाम होतो?

तज्ञांच्या मते, शरीर निरोगी ठेवण्यासाठी आणि अनेक प्रकारच्या जुनाट आजारांचा धोका कमी करण्यासाठी मानसिक आरोग्याची काळजी घेणे अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते. 

एका अभ्यासात असे दिसून आले आहे की सकारात्मक मानसिक आरोग्य हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोकचा धोका कमी करू शकतो. त्याच वेळी, जे लोक तणाव-चिंता किंवा इतर कोणत्याही प्रकारच्या समस्येने ग्रस्त आहेत त्यांना दमा आणि हृदयविकारांसह न्यूरोलॉजिकल रोगांचा धोका वाढू शकतो.

झोपेवर परिणाम- मानसिक आरोग्य स्थिती असलेल्या सुमारे ५०% ते ८०% लोकांमध्ये झोपेच्या समस्या उद्भवतात. परंतु, सामान्य लोकसंख्येपैकी फक्त १० % ते १८% लोकांना झोपेच्या समस्या येतात. निद्रानाश किंवा झोप न लागणे हे अनेक प्रकारच्या आजारांचे मुख्य कारण मानले जाते. झोपेच्या विकारांमुळे हृदयविकार, स्ट्रोक आणि मधुमेह यांसारख्या गंभीर वैद्यकीय स्थितींचा धोका वाढतो.

जुनाट आजारांचा धोका- अभ्यासात असे आढळून आले आहे की मानसिक आरोग्याच्या विकारांनी ग्रस्त असलेल्या लोकांना मधुमेह, दमा, कर्करोग, हृदयविकार यासारख्या जुनाट आजारांचा धोका जास्त असतो. अभ्यास दर्शविते की नैराश्याने ग्रस्त असलेल्या लोकांना हृदयविकार आणि स्ट्रोकचा धोका असू शकतो. संप्रेरक बदलांमुळे मानसिक आरोग्याच्या समस्या उद्भवतात आणि एकूणच आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होत असल्याचे दिसून आले आहे.
 

हृदयविकार वाढण्याचे एक कारण-  हृदयविकार आणि हृदयविकाराच्या घटना जागतिक स्तरावर झपाट्याने वाढत आहेत, खराब मानसिक आरोग्य स्थिती देखील याचे एक कारण मानले जाते. अभ्यास दर्शविते की चिंता आणि नैराश्यासारख्या मानसिक आरोग्याच्या स्थितीमुळे हृदयविकाराचा धोका वाढू शकतो. त्याचप्रमाणे एकटेपणा जाणवणाऱ्या किंवा सामाजिक एकांतात राहणाऱ्या लोकांमध्ये हृदयविकाराशी संबंधित समस्याही दिसून आल्या आहेत.