What is Kavach : काय आहे कवच? कांचनजंघा एक्स्प्रेस मार्गावरून टक्करविरोधी यंत्रणाच गायब ?
Kanchanjunga Express Accident : कोलकात्याकडे जाणाऱ्या कांचनजंघा एक्स्प्रेसला मालगाडीची धडक बसून झालेल्या अपघातात १५ जणांचा मृत्यू झाला, तर ५० हून प्रवासी जखमी झाले आहेत.
What is Kavach system in Train: पश्चिम बंगालच्या कोलकात्याकडे जाणाऱ्या कांचनजंगा एक्स्प्रेसला मालगाडीने धडक दिल्याने झालेल्या अपघातात १५ जणांचा मृत्यू झाला असून ५० हून अधिक जण जखमी झाले आहेत. यामुळे देशभरातील सर्व रेल्वे मार्गांवर बसविण्यात येणाऱ्या कवच या टक्करविरोधी प्रणालीकडे पुन्हा एकदा लक्ष वेधले गेले आहे.
कांचनजंघा एक्स्प्रेस चा अपघात झालेल्या दार्जिलिंगमधील रेल्वे रुळांवर अपघात टाळण्यासाठी खास तयार करण्यात आलेली गाड्यांसाठी मेड इन इंडिया प्रणाली कवच अद्याप बसविण्यात आलेली नाही.
भारतीय रेल्वेचे जाळे एक लाख किलोमीटरपेक्षा जास्त लांबीचे असून टक्करविरोधी यंत्रणा केवळ १५०० किलोमीटर लांबीच्या रेल्वे रुळांवर कार्यान्वित केली जाते.
कवच प्रणाली म्हणजे काय?
टक्करविरोधी कवच प्रणाली ही स्वयंचलित ट्रेन प्रोटेक्शन (एटीपी) प्रणाली आहे, जी रिसर्च डिझाइन अँड स्टँडर्डऑर्गनायझेशन (आरएससीओ) आणि इतर भारतीय कंपन्यांनी भारतात विकसित केली आहे. चालकाने वेळीच ब्रेक लावला नाही तर गाडीच्या वेगावर नियंत्रण ठेवणे हे त्याचे प्राथमिक वैशिष्ट्य आहे.
कवच प्रणाली लोकोमोटिव्ह चालकांना ट्रॅकवरील धोक्याचे सिग्नल ओळखण्यास मदत करते आणि कमी दृश्यमानतेच्या भागात गाड्या चालविण्यास देखील मदत करते. ही प्रणाली प्रामुख्याने रुळ आणि स्टेशन यार्डवर लावलेल्या आरएफआयडी (रेडिओ फ्रिक्वेन्सी आयडेंटिफिकेशन) टॅगच्या मदतीने कार्य करते, जे गाड्या आणि त्यांच्या दिशा शोधू शकते.
एका विशिष्ट मार्गावर कवच यंत्रणा कार्यान्वित झाल्यावर लगतच्या मार्गावरील गाडी सुरक्षितपणे जाऊ देण्यासाठी ५ किमीच्या आतील सर्व गाड्या थांबवल्या जातात. हे लोको पायलटना ऑन बोर्ड डिस्प्ले ऑफ सिग्नल आस्पेक्ट (ओबीडीएसए) वापरून धोक्याचे सिग्नल अधिक अचूकतेने वाचण्यास मदत करते.
भारतीय रेल्वेने कवच प्रणाली च्या १०,००० किमी च्या उभारणीसाठी निविदा काढल्या. आतापर्यंत दक्षिण मध्य रेल्वेवर १३९ इंजिनसाठी ही यंत्रणा तैनात करण्यात आली आहे. गुवाहाटी मार्गावर अद्याप उपलब्ध नाही. कवचच्या विकासावर एकूण १६ कोटी ८८ लाख रुपये खर्च झाला आहे.
दार्जिलिंग जिल्ह्यात सोमवारी सकाळी मालगाडीच्या धडकेत सियालदहकडे जाणाऱ्या कांचनजंगा एक्स्प्रेसचे मागील तीन डबे रुळावरून घसरले. मृतांचा आकडा वाढू शकतो, कारण राज्य आणि केंद्राच्या अनेक एजन्सी स्थानिकांसह युद्धपातळीवर अडकलेल्या प्रवाशांना बाहेर काढण्याचे काम करत आहेत, असे अधिकाऱ्यांनी सांगितले.
संबंधित बातम्या