महात्मा गांधींही स्वत:ला 'इंग्रजांचा सेवक' लिहित असत, SC ने राहुल गांधींना करून दिली आठवण; पाहा, असेच एक पत्र

महात्मा गांधी हे इंग्रजांचे सेवक होते, असे या आधारावर गृहीत धरावे का? त्या काळी हा ट्रेंड होता आणि देश गुलाम असला तरी ब्रिटिश सरकारला उद्देशून लोक तसे लिहित असत. महात्मा गांधीही आपल्या पत्रांच्या शेवटी हेच लिहित असत.

आता सर्वोच्च न्यायालयाने न्यायालयात महात्मा गांधींचा उल्लेख का केला याबद्दल बोलूया. खरे तर महात्मा गांधी जेव्हा इंग्रज सरकारला पत्रे लिहित असत, तेव्हा ते अनेकदा शेवटी लिहित असत - ''I have the honour to remain, Your Excellency's obdt. servant'. याचा अर्थ मला तुमचा विश्वासू सेवक होण्याचा मान मिळेल. आता महात्मा गांधी किंवा वीर सावरकरांच्या पत्रांमध्ये अशी भाषा वापरण्यामागचा हेतू काय होता याबद्दल बोलूया. ब्रिटीश काळाचा इतिहास पाहिला तर त्या काळात ब्रिटिश सरकारशी संवाद साधून असे काही लिहिण्याची परंपरा होती. महात्मा गांधी, वीर सावरकर यांच्यासह अनेक नेत्यांनी स्वातंत्र्यासाठी लढा दिला, तुरुंगात जाऊन चळवळीतही भाग घेतला.

त्यानंतरही त्यांनी पत्रे लिहिली तेव्हा हीच त्यांची भाषा होती. त्याचा फारसा अर्थ नव्हता आणि या आधारावर कोणत्याही नेत्याची इंग्रजांशी निष्ठा होती किंवा त्यांनी तसे आश्वासन दिले होते, असे म्हणता येणार नाही. ती केवळ औपचारिकता असायची. महात्मा गांधींनी २२ जून १९२० रोजी तत्कालीन व्हाईसरॉय लॉर्ड चेम्सफोर्ड यांना लिहिलेल्या पत्राचा शेवटचा भागही आपण पाहू शकता.

पाहा पत्र...

तुम्हाला भूगोल आणि इतिहासाची माहिती नसेल तर बोलू नका -

अशाच पत्रांचा संदर्भ देत न्यायमूर्ती दीपांकर दत्ता यांनी अभिषेक मनू सिंघवी यांना सांगितले की, "तुमच्या क्लायंटला माहित आहे का की महात्मा गांधी देखील व्हाईसरॉयला संबोधित करताना स्वतःला आपले निष्ठावान सेवक म्हणून संबोधत असत? राहुल गांधी यांच्या आजी इंदिरा गांधी यांनीही एक पत्र लिहिलं होतं, हे त्यांना माहीत आहे का? ज्यात सावरकरांचे कौतुक करण्यात आले होते. त्यामुळे राहुल गांधी यांनी स्वातंत्र्यसैनिकांबाबत बेजबाबदार विधाने करू नयेत. देशाचा इतिहास आणि भूगोलाची कल्पना नसताना स्वातंत्र्यसैनिकांबद्दल बोलता येत नाही. '

महाराष्ट्रात सावरकर पूजनीय तेथे जाऊन त्यांच्याबाबत अपमानास्पद वक्तव्य -

न्यायालयाने म्हटले की, राहुल गांधी यांची एक उंची आहे. ते एका पक्षाचे नेते आहेत. तुम्ही असा वाद कसा निर्माण करू शकता? तुम्ही महाराष्ट्रात जाऊन असे विधान करता की जिथे सावरकरांची पूजा केली जाते? असे करू नका. त्यानंतर न्यायालयाने आणखी एक उदाहरण दिले की, ब्रिटिश काळात कलकत्ता उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश सरन्यायाधीशांना पत्र लिहून स्वत:ला निष्ठावंत सेवक म्हणवून घेत असत. अशा प्रकारे माणूस कोणाचाही सेवक किंवा नोकर बनत नाही. पुढच्या वेळी कोणी म्हणेल की महात्मा गांधी इंग्रजांचे सेवक होते. तुम्ही अशा वक्तव्यांना प्रोत्साहन देत आहात.