Explainer: कोणत्याही VVIP ची स्वतंत्र समाधी होणार नाही! यूपीएनंच घेतला होता निर्णय; मनमोहन सिंग यांच्या स्मारकाचं काय?
यूपीए सरकारने २०१३ मध्ये राष्ट्रीय स्मृती स्थळासाठी ठराव संमत केला होता. त्या प्रस्तावानुसार आता कोणत्याही व्हीव्हीआयपीची राजघाटाजवळ स्वतंत्र समाधी होणार नाही.
माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग आज पंचत्वात विलीन झाले. भारतीय अर्थव्यवस्थेला गती देण्यासाठी त्यांनी केलेले प्रयत्न आणि दुसरीकडे वंचितांसाठी शिक्षणाचा अधिकार, मनरेगा सारख्या योजनांसाठी ते कायम स्मरणात राहतील. ते आता प्रत्यक्ष उपस्थित नसले तरी त्यांच्या स्मृती जपण्यासाठी स्मारक व्हावे, अशी मागणी होत आहे. ज्या ठिकाणी त्यांचे स्मारक उभारण्यात येणार आहे, तेथेच त्यांच्यावर अंत्यसंस्कार करण्यात यावेत, अशी मागणी काँग्रेसने शुक्रवारी गृहमंत्र्यांना पत्र लिहून केली होती. त्यावर गृहमंत्रालयाने मनमोहन सिंग यांचे स्मारक त्यांच्या प्रतिष्ठेनुसार नक्कीच बांधले जाईल आणि त्यासाठी सरकार कटिबद्ध आहे, असे उत्तर दिले. दरम्यान, मनमोहन सिंग यांचे स्मारक राजघाटाजवळील राष्ट्रीय स्मृती स्थळावर उभारण्यात येणार असल्याची माहिती सूत्रांनी दिली. माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांचे स्मारकही येथे उभारण्यात आले आहे.
यूपीए सरकारने २०१३ मध्ये राष्ट्रीय स्मृती स्थळासाठी ठराव संमत केला होता. त्याअंतर्गत माजी राष्ट्रपती ज्ञानी जैल सिंह यांच्या समाधीसाठी एकता स्थळजवळ जागा उपलब्ध करून देण्यात आली होती. २०१३ मध्ये यूपीए सरकारने यासंदर्भात ठराव संमत केला होता. त्या प्रस्तावानुसार आता कोणत्याही व्हीव्हीआयपीची राजघाटाजवळ स्वतंत्र समाधी होणार नाही. जागेची कमतरता असल्याचे कारण देत राष्ट्रीय स्मृती स्थळाच्या नावाने स्वतंत्र जागा देण्यात येत आहे, ज्यामध्ये सर्व व्हीव्हीआयपींची स्मारके बांधता येतील, असे सांगण्यात आले. अटलबिहारी वाजपेयी यांचे स्मारकही येथेच बांधण्यात आले असून त्यांच्यावर अंत्यसंस्कारही येथेच करण्यात आले. मनमोहन सिंग यांच्यावर निगम बोध घाटात अंत्यसंस्कार का करण्यात आले, हे काँग्रेसच्या आक्षेपाचे एक कारण आहे. ज्या ठिकाणी त्यांचे स्मारक उभारता येईल, त्या ठिकाणी त्यांना अंत्यसंस्कार करण्याची परवानगी का देण्यात आली नाही? असा सवाल काँग्रेसने केला आहे.
यूपीए सरकारचा २०१३ चा निर्णय काय होता -
यूपीए सरकारने १६ मे २०१३ रोजी एक प्रस्ताव मंजूर केला ज्यानुसार कोणत्याही व्हीव्हीआयपी म्हणजेच राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती आणि पंतप्रधानांची समाधी राजघाटाजवळ होणार नसून राष्ट्रीय स्मृती स्थळावर असेल. ज्ञानी जैलसिंग यांच्या समाधीजवळ असलेले राष्ट्रीय स्मृती स्थळ उभारण्याचा प्रस्तावही याचबरोबर मंजूर करण्यात आला. हे ठिकाण राजघाटापासून १.६ किलोमीटर अंतरावर आहे. राजघाट, महात्मा गांधींचे स्मारक आणि जवाहरलाल नेहरू, इंदिरा गांधी आणि राजीव गांधी यांच्यासारख्या नेत्यांची समाधी २४५ एकर जागेवर बांधण्यात यावी, या कारणास्तव तसा प्रस्ताव मांडण्यात आला होता. त्यामुळे आता राष्ट्रीय स्मृती स्थळासाठी जागा दिली जात आहे, जिथे सर्व व्हीव्हीआयपींसाठी जागा असेल.
किती जागेत बनली कोणाची समाधी -
या निर्णयापूर्वी ज्या व्हीव्हीआयपींचा मृत्यू व्हायचा, त्यांची समाधी राजघाटाजवळ स्वतंत्रपणे बांधण्यात आली होती. यात माजी पंतप्रधान नरसिंह राव अपवाद आहेत. आता त्या जागेबद्दल बोलायचे झाले तर कोणाची समाधी किती ठिकाणी आहे, तर ४४.३५ एकरात राजघाट संकुल आहे. जवाहरलाल नेहरू यांचे स्मारक शांतीवन ५२.६ एकरात बांधण्यात आले आहे. माजी पंतप्रधान लालबहादूर शास्त्री यांचे स्मारक विजय घाट या नावाने ४० एकरात बांधण्यात आले आहे. १९६५ मध्ये पाकिस्तानशी झालेल्या युद्धातील विजयाला वाहिलेले एक स्मारकही येथे आहे. शास्त्री तेव्हा पंतप्रधान होते. तर माजी पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांची समाधी ४५ एकरांवर बांधण्यात आली आहे, ज्याला शक्ती स्थळ असे नाव देण्यात आले आहे.
संजय गांधी यांचे स्मारकही शांती वनाजवळ -
शांती वनजवळ १५ एकरात वीरभूमीच्या नावाने संजय गांधी यांची समाधी असून चौधरी चरणसिंग यांच्या स्मरणार्थ किसन घाट या नावाने स्मारक उभारण्यात आले आहे. पुढे २२.५६ एकरमध्ये ज्ञानी जैल सिंग यांची समाधी आहे. त्यानंतर माजी उपपंतप्रधान जगजीवन राम आणि देवीलाल यांची समाधी आहे. माजी पंतप्रधान चंद्रशेखर यांच्या नावाने एक स्मारक स्थळ आणि माजी राष्ट्रपती केआर नारायणन यांच्या नावाने एक जागा आहे. इंदिरा गांधी यांचे दुसरे चिरंजीव संजय गांधी यांची समाधीही शांती वनजवळ बांधण्यात आली आहे.
संबंधित बातम्या