इस्रायल-इराण युद्धामुळे LPG चा तुटवडा, केवळ १६ दिवसांचा साठा
इराणच्या आण्विक तळांवर अमेरिकेने केलेल्या हल्ल्यांमुळे जगातील सर्वात मोठ्या तेल उत्पादक प्रदेशातून पुरवठा खंडित होण्याची भीती निर्माण झाली आहे. आयात टर्मिनल्स, रिफायनरी आणि बॉटलिंग प्लांटमध्ये भारताची एलपीजी साठवण क्षमता केवळ १६ दिवसांच्या राष्ट्रीय सरासरी वापरासाठी पुरेशी आहे.
भारतीय घरांमध्ये स्वयंपाकाच्या गॅससाठी (LPG) वापरल्या जाणाऱ्या प्रत्येक तीन सिलिंडरपैकी दोन सिलिंडर पश्चिम आशियातून येतात. या भागात तणाव वाढला आणि पुरवठ्यात व्यत्यय आला, तर पहिला आणि राजकीयदृष्ट्या संवेदनशील फटका सर्वसामान्य कुटुंबांना बसेल, असे उद्योग अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे.
अमेरिकन हल्ल्यांमुळे वाढली चिंता
इराणच्या आण्विक तळांवर अमेरिकेने केलेल्या हल्ल्यांमुळे जगातील सर्वात मोठ्या तेल उत्पादक प्रदेशातून पुरवठा विस्कळीत होण्याची भीती निर्माण झाली आहे. अशा परिस्थितीची तयारी करताना भारतीय धोरणकर्ते आणि उद्योग क्षेत्रातील नेत्यांनी हे मान्य केले आहे की सर्व इंधनांना समान धोका नसतो. तणाव वाढल्यावर पश्चिम आशियात एलपीजी सर्वात असुरक्षित आहे.
दुप्पट झाला वापर, अवलंबित्व वाढले
गेल्या दशकात सरकारच्या प्रयत्नांमुळे भारतात एलपीजीचा वापर दुपटीने वाढून ३३ कोटी घरांमध्ये पोहोचला आहे. यामुळे देशाचे आयातीवरील अवलंबित्व वाढले आहे. एकूण एलपीजीपैकी सुमारे ६६% परदेशातून येतो आणि त्यातील सुमारे ९५% सौदी अरेबिया, संयुक्त अरब अमिराती (UAE) आणि कतार सारख्या पश्चिम आशियाई देशांमधून येतो.
फक्त १६ दिवसांचा स्टॉक
पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, आयात टर्मिनल्स, रिफायनरीज आणि बॉटलिंग प्लांटमध्ये भारताची एलपीजी साठवण क्षमता राष्ट्रीय सरासरी वापराच्या फक्त १६ दिवसांसाठी पुरेशी आहे, असे इकॉनॉमिक टाईम्सने वृत्त दिले आहे.
पेट्रोल आणि डिझेलमध्ये चांगली परिस्थिती
पेट्रोल आणि डिझेलच्या बाबतीत देशातील परिस्थिती बरीच चांगली आहे. भारत या दोन्हींचा निव्वळ निर्यातदार देश आहे. देशांतर्गत पेट्रोल वापराच्या ४० टक्के आणि डिझेल वापराच्या ३० टक्के निर्यात ही कंपनी करते. गरज पडल्यास ही निर्यात देशांतर्गत बाजारपेठेत सहज वळवता येऊ शकते.
पर्यायी स्त्रोतांसह समस्या
एलपीजी अमेरिका, युरोप, मलेशिया किंवा आफ्रिकेच्या काही भागांसारख्या पर्यायी स्त्रोतांमधून देखील मिळू शकते, परंतु या देशांमधून भारतात पोहोचण्यास अधिक वेळ लागेल. त्याचवेळी केवळ दीड कोटी भारतीय कुटुंबांपर्यंत पाईप नॅचरल गॅस (पीएनजी) पोहोचला आहे. त्यामुळे देशातील ३३ कोटी एलपीजी कनेक्शनसाठी हा व्यवहार्य पर्याय नाही.
वीज हा एकमेव आधार
बहुतांश ठिकाणी रॉकेलचा (केरोसिन) पुरवठा बंद असल्याने शहरांमध्ये एलपीजीचा तुटवडा भासल्यास वीज स्वयंपाक हाच एकमेव व्यवहार्य पर्याय आहे.
कच्च्या तेलाच्या साठ्यात सुधारणा
चांगल्या कच्च्या तेलाच्या बाबतीत नॅशनल स्ट्रॅटेजिक पेट्रोलियम स्टॉक (एसपीआर) मध्ये असलेल्या रिफायनरी, पाईपलाईन, जहाजे आणि स्टॉक रिफायनरीजच्या कामकाजात कच्च्या तेलाचा साठा सुमारे २५ दिवस टिकू शकतो.
संबंधित बातम्या