World Obesity Day 2024: बालपणातील लठ्ठपणा टाळायचा असेल तर मुलांचा लावा या निरोगी सवयी
Healthy Habits for Kids: तुमचं मूल ओव्हरवेट किंवा लठ्ठ आहे का? अतिरिक्त वजनाकडे दुर्लक्ष करू नका. कारण यामुळे आयुष्यात नंतर प्राणघातक गुंतागुंत होऊ शकते. मुलांच्या जीवनशैलीत आजच हे बदल करा.
Habits to Prevent Childhood Obesity: बैठी जीवनशैली आणि खाण्यापिण्याच्या चुकीच्या सवयींमुळे जगभरातील अधिकाधिक मुले लठ्ठ होत आहेत आणि जीवनशैलीचे आजार होण्याचा धोका वाढला आहे. 'द लॅन्सेट' या वैद्यकीय नियतकालिकात प्रसिद्ध झालेल्या एका नव्या विश्लेषणानुसार १९९० पासून लठ्ठपणाचे जागतिक प्रमाण मुलांमध्ये चौपट आणि प्रौढांमध्ये दुप्पट झाले आहे. जगातील एक अब्ज लोक किंवा जागतिक लोकसंख्येपैकी ८ पैकी १ लोक लठ्ठ आहेत आणि बॉडी मास इंडेक्स (BMI) ३० पेक्षा जास्त आहे. स्क्रीनला चिकटून राहणे आणि जंक फूडचे वाढलेले सेवन हे काही घटक मुलांमधील लठ्ठपणा वाढवत असल्याचे दिसून येते.
पालकांनी बालपणातील लठ्ठपणाकडे लक्ष दिले पाहिजे. कारण मुलांमधील अतिरिक्त वजनामुळे मधुमेह, उच्च रक्तदाब, उच्च कोलेस्ट्रॉल, सांधेदुखी, लिव्हरचे आजार यासारख्या प्रौढांच्या गुंतागुंत होऊ शकतात, ज्यामुळे त्यांच्या आयुर्मानावर परिणाम होऊ शकतो. रात्री उशिरापर्यंत जागून स्क्रीन पाहणे, खेळण्यासाठी बाहेर न जाणे आणि भाज्या आणि फळे खाणे टाळणे हे समस्याप्रधान असू शकते. लहान मुले आणि किशोरवयीन मुलांमध्ये लठ्ठपणा होण्यासाठी कारणीभूत ठरू शकतो.
"लहानपणी जास्त वजन असणे ही एक गंभीर वैद्यकीय स्थिती आहे जी मुले आणि किशोरवयीन मुलांवर परिणाम करू शकते. अशा मुलांचे प्रौढ वयातही वजन वाढण्याची शक्यता जास्त असते. लठ्ठपणामुळे त्यांना टाइप २ मधुमेह, उच्च रक्तदाब आणि हाय कोलेस्ट्रॉल सारख्या असंख्य आरोग्याच्या परिस्थितीचा धोका वाढू शकतो. याव्यतिरिक्त, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग, चयापचय विकार, नॉन अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग (NAFLD), श्वासोच्छवासाच्या समस्या (दमा, अडथळा आणणारी स्लीप अपनोया), सांधेदुखी, हार्मोनल बदल आणि प्रौढवस्थेत कमी आयुर्मान यासारख्या बालपणातील लठ्ठपणाचे आरोग्यावर होणारे प्रतिकूल परिणाम देखील त्यांना भोगावे लागू शकतात," असे फरिदाबादच्या मरेंगो एशिया हॉस्पिटल्सचे एचओडी आणि वरिष्ठ सल्लागार निओनेटोलॉजी आणि बालरोग डॉ. संजीव दत्ता सांगतात.
ही आहेत बालपणातील लठ्ठपणाची कारणे (childhood obesity reasons)
निष्क्रिय जीवनशैली, चुकीच्या खाण्यापिण्याच्या निवडी आणि बाहेरील अॅक्टिव्हिटीमध्ये घट ही बालपणातील लठ्ठपणाची प्राथमिक कारणे आहेत.
"आज बहुसंख्य मुले व्हिडिओ गेम खेळणे, इंटरनेट ब्राउझ करणे किंवा टीव्ही पाहणे यासारख्या गतिहीन वर्तनात बराच वेळ घालवतात. यामुळे त्यांचा स्क्रीन टाइम वाढला आहे आणि त्यांच्या दैनंदिन मैदानी अॅक्टिव्हिटी कमी झाले आहेत. ज्यामुळे शारीरिक व्यायामाचा अभाव आहे, लठ्ठपणाची साथ वाढली आहे. अनहेल्दी चरबीने भरलेले स्नॅक्स आणि साखरयुक्त सोडा यांची सहज उपलब्धता आणि सेवन, फास्ट फूड्स, बेक्ड पदार्थ आणि व्हेंडिंग मशीन स्नॅक्स सारख्या हाय कॅलरी पदार्थांचे नियमित सेवन देखील आपल्या मुलाचे वजन वाढण्याची शक्यता वाढवते. कँडी आणि डिझर्ट खाल्ल्याने बालपणातील लठ्ठपणाचे प्रमाणही वाढू शकते," असे डॉ. दत्ता सांगतात.
कसा टाळावा बालपणातील लठ्ठपणा (how to prevent childhood obesity)
मुले आणि किशोरवयीन मुलांमधील लठ्ठपणा रोखण्यासाठी काही उपाय केले पाहिजेत
संतुलित आहार - मुले जंक फूड आणि डिझर्ट खाण्यास प्राधान्य देतात. पण पालकांनी त्यांना पौष्टिक पदार्थांनी समृद्ध पदार्थ खाण्यास प्रोत्साहित करणे आणि प्रक्रिया केलेले अन्न कमीतकमी खायला देणे आवश्यक आहे. ताजी फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य आणि लीन प्रोटीन खाल्ल्याने शरीराचे चांगले पोषण होते. यामुळे लठ्ठपणा आणि जीवनशैलीच्या आजारांची शक्यता कमी होते.
प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांना नाही म्हणा - मुलांमध्ये हेल्दी सवयी लवकर रुजवायला हव्यात. त्यांना अनहेल्दी पदार्थ खाण्यापासून परावृत्त करण्यासाठी पालकांनी स्वत: हेल्दी फूड खाण्यास सुरुवात केली पाहिजे. फास्ट फूड, साखरयुक्त सोडा, कँडी आणि प्रोसेस्ड स्नॅक्सचे सेवन कमी करावे.
त्यांना स्पोर्ट्स अॅक्टिव्हिटीमध्ये सहभागी करून घ्या - गतिहीन वर्तनाचा सामना करण्यासाठी शाळा आणि समुदायातील मुलांसाठी शारीरिक अॅक्टिव्हिटींना प्राधान्य दिले पाहिजे. तुमच्या मुलांना मैदानी खेळ खेळण्यास प्रोत्साहित करण्याचा प्रयत्न करा. त्यांच्या फिटनेसची पातळी सुधारण्यासाठी फुटबॉल आणि क्रिकेटसारख्या स्पोर्ट्स अॅक्टिव्हिटीमध्ये त्यांना प्रवेश द्या.
स्क्रीन टाइम कमी करा - आपल्या मुलांना व्यस्त ठेवण्यासाठी त्यांच्यासाठी अधिक अॅक्टिव्हिटी शोधा. त्यांचा स्क्रीन टाइम मर्यादित ठेवणे महत्वाचे आहे.
शांत गाढ झोप सुनिश्चित करा - झोपेच्या कमतरतेमुळे हार्मोनल असंतुलन होऊ शकते, ज्यामुळे भूक वाढू शकते. त्यामुळे पालकांनी आपल्या मुलांना दररोज चांगली, शांत आणि गाढ झोप घ्यावी याची काळजी घेतली पाहिजे.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)