Hygiene Tips and Precautions While Breastfeeding: दरवर्षी १ ऑगस्ट ते ७ ऑगस्ट दरम्यान जगभरात जागतिक स्तनपान सप्ताह साजरा केला जातो. महिलांना स्तनपानाबाबत जागरुक करणे आणि आई आणि बाळाला स्तनपानाचे फायदे सांगणे हे आठवडा साजरा करण्यामागचा मुख्य उद्देश आहे. जागतिक स्तनपान सप्ताह साजरा करण्यासाठी दरवर्षी एक विशेष थीम ठेवली जाते. यंदाची थीम 'क्लोजिंग द गॅप - ब्रेस्टफीडिंग सपोर्ट फॉर ऑल' अशी आहे. म्हणजे स्तनपानाबद्दल लोकांमध्ये इतकी जागरूकता निर्माण करणे की कोणत्याही आईला आपल्या बाळाला दूध पाजण्यात अडचण येऊ शकत नाही.
स्तनपान हे आई आणि मुलामधील खोल नात्याचे प्रतीक आहे. आईच्या दुधात अनेक पोषक घटक असतात जे नवजात बाळाच्या विकासासाठी उपयुक्त असतात. दुसरीकडे, अनेक संशोधनात असेही समोर आले आहे की ज्या स्त्रिया नियमितपणे बाळाला स्तनपान देतात त्यांना नंतरच्या आयुष्यात स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका कमी होतो. स्तनपानामुळे आई आणि बाळ दोघांच्याही आरोग्याला फायदा होतो. पण तुम्हाला माहित आहे का की बाळाला स्तनपान देताना प्रत्येक आईने काही महत्त्वाची खबरदारी घेणं खूप गरजेचं आहे. ज्यामध्ये स्वच्छतेची काळजी घेणं सर्वात महत्त्वाचं मानलं जातं. स्तनपान दरम्यान स्वच्छतेचा अभाव बाळ आणि आई दोघांच्याही आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम करू शकतो. जागतिक स्तनपान सप्ताहच्या निमित्ताने आर्टेमिस हॉस्पिटलच्या डॅफोडिल्समधील प्रसूती आणि स्त्रीरोगतज्ज्ञ डॉ. रेणू सहगल यांनी आईने बाळाला स्तनपान देताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत हे सांगितले आहे.
बाळाला स्तनपान देताना दुधाचे काही थेंब कधी कधी आईच्या कपड्यांवर पडतात. अशा वेळी कपडे बदलणे गरजेचे आहे. असे केल्याने आई आणि बाळाला कोणत्याही प्रकारचा संसर्ग पसरण्याचा धोका नसतो. तसेच कपड्यांमध्ये दुर्गंधीही येत नाही. कपडे साफ करण्यात हलगर्जीपणा केल्यास आई आणि बाळ दोघांच्याही त्वचेत इन्फेक्शन होण्याचा धोका असतो.
स्तनपान करताना बाळ आईच्या त्वचेच्या संपर्कात येते. अशावेळी आईने परफ्यूम किंवा डीओ आदींपासून दूर राहावे. अशा सर्व उत्पादनांमध्ये अनेक प्रकारची रसायने असतात. त्यांच्या संपर्कात आल्याने मुलाचे नुकसान होऊ शकते. याशिवाय काही स्त्रिया स्तन स्वच्छ ठेवण्यासाठी ब्रेस्ट वाइप्सचाही वापर करतात. लक्षात ठेवा की वाइप्समध्ये कोणत्याही प्रकारचा सुगंध, पॅराबेन, अल्कोहोल किंवा बाळाला हानी पोहोचवू शकणारी कोणतीही रसायने नसतील.
काही स्त्रिया स्तनपानासाठी ब्रेस्ट पंप देखील वापरतात. त्यांनी स्वच्छतेची विशेष काळजी घ्यावी. ब्रेस्ट पंप साफ करण्यात कोणत्याही हलगर्जीपणामुळे बॅक्टेरिया वाढण्याचा धोका वाढतो. या जीवाणूंमुळे बाळाला इन्फेक्शन होऊ शकते.
स्तनपान करताना आईने आपले कपडे विचारपूर्वक निवडले पाहिजेत. या दरम्यान सैल आणि असे कपडे घाला, जेणेकरून बाळाला सहज स्तनपान देता येईल. सैल कपडे परिधान केल्याने स्तनांना स्पर्श करावा लागणार नाही, ज्यामुळे स्वच्छता राखणे सोपे जाईल आणि कोणत्याही प्रकारच्या संसर्गाचा धोका राहणार नाही. स्तनपान करण्यापूर्वी हात स्वच्छ करा. तसेच अनियमितता किंवा संसर्ग होण्याची शक्यता असल्यास ताबडतोब लक्ष ठेवून डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)