World Book and Copyright Day 2024: जागतिक पुस्तक आणि कॉपी राइट दिवस का साजरा करतात?

कधी साजरा करतात हा दिवस?

दरवर्षी २३ एप्रिल हा दिवस जागतिक पुस्तक व प्रताधिकार दिन म्हणून साजरा केला जातो.

काय आहे या दिवसाचा इतिहास?

जागतिक पुस्तक दिन साजरा करण्याची कल्पना सर्वप्रथम व्हॅलेन्सियन लेखक व्हिसेंट क्लेवेल आंद्रेस यांनी प्रसिद्ध लेखक, मिगुएल डी सर्वंटेस (डॉन क्विक्सोटसाठी प्रसिद्ध) यांच्या जयंतीनिमित्त, ७ ऑक्टोबर रोजी आणि त्यानंतर त्यांची पुण्यतिथी,२३ एप्रिल रोजी त्यांचा सन्मान करण्यासाठी केली होती. त्यानंतर युनेस्कोने निर्णय घेतला की दरवर्षी २३ एप्रिल रोजी जागतिक पुस्तक आणि कॉपीराइट दिवस साजरा केला जाईल, कारण ही तारीख विल्यम शेक्सपिअर आणि इंका गार्सिलासो दे ला वेगा सारख्या प्रख्यात लेखकांची पुण्यतिथी देखील आहे.

मात्र, या ऐतिहासिक वास्तवात कथानकाला कलाटणी आहे. ऐतिहासिक योगायोगानुसार शेक्सपिअर आणि सर्वंटेस या दोघांचा मृत्यू २३ एप्रिल १६१६ रोजी एकाच तारखेला झाला, पण एकाच दिवशी नाही. त्यावेळी स्पेनने ग्रेगोरियन कॅलेंडरचे अनुसरण केले, तर इंग्लंडने ज्युलियन कॅलेंडरचे अनुसरण केले. ग्रेगोरियन दिनदर्शिकेनुसार शेक्सपिअरचा मृत्यू सरवांटेसनंतर दहा दिवसांनी म्हणजे ३ मे रोजी झाला.

महत्व:

जागतिक पुस्तक आणि प्रताधिकार दिन हा सांस्कृतिक आणि पिढीगत सेतू असण्याबरोबरच भूतकाळ आणि भविष्यकाळ यांच्यातील दुवा म्हणून पुस्तकांची व्याप्ती ओळखण्यासाठी जगभरात साजरा केला जातो. युनेस्को आणि प्रकाशक, पुस्तक विक्रेते आणि ग्रंथालयांचे प्रतिनिधीत्व करणाऱ्या संस्था पुस्तके आणि वाचनाचा उत्सव टिकवून ठेवण्यासाठी एका वर्षासाठी जागतिक पुस्तक राजधानीची निवड करतात. २०१९ साठी संयुक्त अरब अमिरातीतील शारजाह ला वर्ल्ड बुक कॅपिटल म्हणून घोषित करण्यात आले होते. क्वालालंपूरला यंदाच्या युनेस्कोची वर्ल्ड बुक कॅपिटल (केएलडब्ल्यूबीसी २०२०) म्हणून अधिकृत मान्यता देण्यात आली आहे.

हा दिवस जगभरातील लोकांसाठी, विशेषत: लेखक, प्रकाशक, शिक्षक, ग्रंथपाल, सार्वजनिक आणि खाजगी संस्था, मानवतावादी स्वयंसेवी संस्था आणि प्रसारमाध्यमांसह साहित्य जगतातील भागधारकांसाठी साक्षरतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि प्रत्येकाला शैक्षणिक संसाधने मिळविण्यात मदत करण्यासाठी एकत्र येण्यासाठी एक व्यासपीठ बनला आहे.