दरवर्षी २७ फेब्रुवारी हा दिवस जागतिक प्रथिने दिन अर्थात प्रोटीन दिन म्हणून साजरा केला जातो. शरीरासाठी प्रोटीन फार महत्त्वाचे आहे. हा दिवस आपल्या शरीराच्या विकासासाठी आणि देखभालीसाठी फार महत्त्वाचा आहे. हा दिवस आपल्या आहारात प्रोटीनची महत्त्वपूर्ण भूमिका हायलाईट करतो. २०२० मध्ये प्रथिने हक्क जागरूकता मोहिमेद्वारे हा दिवस स्थापन करण्यात आला. या दिवसाचे उद्दीष्ट आपल्या आहारात प्रथिनांच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता वाढविणे आणि लोकांना त्यांच्या प्रथिने सेवनाबद्दल माहितीपूर्ण निवड करण्यास प्रोत्साहित करणे हा आहे. हा दिवस व्यक्ती, व्यवसाय आणि उद्योग क्षेत्रातील नेत्यांना प्रोटीनयुक्त पदार्थांची वाढती मागणी पूर्ण करण्यासाठी एकत्र येण्याचे आवाहन करतो.
प्रोटीन हा मानवी शरीराचा मुख्य बिल्डिंग ब्लॉक आहे. ऊतक, पेशी आणि स्नायू तयार करणे तसेच हार्मोन्स आणि प्रतिपिंडे तयार करणे यासह आपल्या शरीरातील एकाधिक कार्यांसाठी जबाबदार असलेले हे एक आवश्यक पोषक आहे. बऱ्याच लोकांसाठी, शरीराच्या वजनाच्या प्रति १ किलो ग्रॅम सुमारे ०.८-१ ग्रॅम प्रथिने दररोज सेवन करण्याची शिफारस केली जाते. व्हेज आणि नॉनव्हेज अशा दोघांकडूनही प्रोटीन मिळू शकतात. उच्च-प्रोटीनयुक्त पदार्थांचे काही स्वस्त स्त्रोत जाणून घेऊयात.
अंडी हा सर्वात पौष्टिक पदार्थांपैकी एक आहे. यामध्ये आपल्याला आवश्यक असलेल्या जवळजवळ प्रत्येक पोषक घटकांचा थोडासा समावेश आहे. ओमेगा-३ समृद्ध अंड्यांमध्ये विशिष्ट पोषक द्रव्ये जास्त असतात. अंडी प्रोटीनचा एक उत्कृष्ट स्त्रोत आहेत आणि मानवी शरीराचे मुख्य बिल्डिंग ब्लॉक आहेत. एका मध्यम अंड्यात सहज पचण्याजोग्या स्वरूपात सुमारे ६ ग्रॅम प्रथिने असतात.
दुग्धजन्य पदार्थ प्रोटीने भरलेले असतात आणि त्यात हाडे तयार करणारे कॅल्शियम देखील असते. दुधात एकूण प्रोटीनपैकी ३.३ टक्के प्रथिने असतात. दुधातील प्रोटीनमध्ये मानवी शरीराला आवश्यक असणारे सर्व नऊ आवश्यक अमिनो अॅसिड असतात. पनीर दुधापासून बनवले जात असल्याने ते संपूर्ण प्रोटीन स्त्रोत मानले जाते.
हे दुधाच्या बॅक्टेरियाच्या किण्वनातून तयार होणारे अन्न आहे. हे एक चांगले प्रोटीनयुक्त पदार्थ आहे. एक कप दहीमध्ये ८.५० ग्रॅम प्रथिने असतात. दही हाय जैविक मूल्य प्रोटीन आणि आवश्यक फॅटी अॅसिड प्रदान करते. हे कॅल्शियम, फॉस्फरस, पोटॅशियम, व्हिटॅमिन ए, व्हिटॅमिन बी २ आणि व्हिटॅमिन बी १२ चा समृद्ध स्रोत आहे.
बीन्स आणि कडधान्ये उत्तम, स्वस्त प्रोटीन स्त्रोत आहेत. ते लोहाचा एक उपयुक्त वनस्पती स्त्रोत देखील आहेत आणि फायबरमध्ये समृद्ध आहेत. बीन्स आणि डाळीपासून स्वादिष्ट पदार्थ बनवा.
शेंगदाणे आणि बियाणे प्रथिने, निरोगी चरबी, फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजांचे चांगले स्रोत आहेत. सुमारे ५० पिस्ता शेंगदाणे ६ ग्रॅम प्रथिने आणि सोडियम आणि पोटॅशियम प्रदान करतात. शेंगदाणे, बदाम, अक्रोड, भांग बियाणे, फ्लॅक्स बियाणे आणि चिया बियाणे - या सर्वांमध्ये प्रोटीन, जीवनसत्त्वे आणि तंतू देखील जास्त असतात.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)
संबंधित बातम्या