Sindoor Plant: सौभाग्याचं लेणं असलेलं कुंकू कोणत्या झाडापासून बनतं माहितेय का? वाचून वाटेल आश्चर्य
How kunku is made: बऱ्याच लोकांना माहित असेल की, हळद आणि चुना यांच्यामध्ये पारा मिसळून सिंदूर बनवला जातो. पण एक सिंदूर वनस्पती देखील आहे, त्याच्याबद्दल फार कमी लोकांना माहिती असेल.
From which tree kunku is made: भारतामध्ये विवाहित स्त्रियांसाठी कुंकू अतिशय महत्वाचा घटक आहे. कुंकवाला स्त्रियांच्या सौभाग्याचं लेणं असं म्हटलं जातं. बऱ्याच लोकांना माहित असेल की, हळद आणि चुना यांच्यामध्ये पारा मिसळून सिंदूर बनवला जातो. पण एक सिंदूर वनस्पती देखील आहे, त्याच्याबद्दल फार कमी लोकांना माहिती असेल. होय, सिंदूर वनस्पतीला इंग्रजीत कमिला ट्री किंवा कुमकुम ट्री म्हणतात. त्यात लाल रंगाची फळे उगवतात, त्याच्या मदतीने सिंदूर किंवा लिपस्टिक पावडर आणि द्रव स्वरूपात बनविली जाते. जर तुम्हाला तुमच्या घरातील बागेत वेगवेगळी झाडे लावण्याची आवड असेल, तर औषधी गुणधर्म असलेली सिंदूर तुमच्या बागेचे सौंदर्य वाढवू शकते. ही वनस्पती खूप सुंदर दिसते, आपण ती घरी एका भांड्यात सहजपणे वाढवू शकता. यासाठी आम्ही तुम्हाला काही टिप्सही सांगणार आहोत. हे जाणून घेतल्यावर तुम्हाला झाडे लावण्यात कोणतीही अडचण येणार नाही.
सिंदूर सर्वात जास्त कुठे उगवले जाते?
सिंदूरचे उत्पादन जरी दक्षिण अमेरिका आणि काही आशियाई देशांमध्ये घेतले जात असले, तरी भारतात हिमाचल प्रदेश आणि महाराष्ट्रातील काही भागातसुद्धा सिंदूरचे उत्पादन बऱ्यापैकी घेतले जाते.
सिंदूर वनस्पती का आहे खास?
ही वनस्पती केवळ लाल रंगाची निर्मिती करत नाही ज्याचा वापर विविध सौंदर्यप्रसाधनांमध्ये केला जाऊ शकतो. परंतु त्याचे औषधी महत्त्व देखील दिसून येते. या वनस्पतीचे वैज्ञानिक नाव सिंदुरी (बिक्सा ओरेलाना) आहे. आणि असे मानले जाते की त्याच्या बिया आणि मुळांपासून काही प्रकारची औषधे तयार केली जातात. मात्र, ते असेच खाऊ नये. याच्या वापराबाबत सांगायचे झाले तर, ही वनस्पती विवाहित महिलांसाठी सर्वात महत्वाची गोष्ट असणारे कुंकू, लिपस्टिक, केसांचा रंग, नेल पॉलिश इत्यादी अनेक गोष्टींमध्ये वापरला जातो. तथापि, त्याच्या व्यावसायिक उपयोगांमध्ये लाल शाई तयार करणे, रंगासाठी वापरणे, साबणासाठी वापरणे इत्यादींचा समावेश होतो. लाल रंगाचा वापर करता येईल तेथे या वनस्पतीचा वापर केला जाऊ शकतो.
एका झाडापासून किती फळे मिळतात?
सिंदूरचे झाड सहज पाहायला मिळत नाही. आणि एका रोपातून एका वेळी १ ते १.५ किलो पर्यंत सिंदूर फळ देऊ शकते. त्याची किंमत ४०० रुपये प्रति किलोपेक्षा जास्त असू शकते. तथापि, ज्या भागात तो आढळतो तेथे त्याची किंमत देखील कमी असू शकते. या झाडाच्या फळातून बाहेर पडणाऱ्या बिया बारीक करूनही कुंकू बनवता येतो. कारण ते पूर्णपणे नैसर्गिक आहे.
यापासून कुंकू बनवून वापरता येईल का?
याबाबत सांगायचं तर हो यापासून कुंकू बनवता येते. बाजारात उपलब्ध असलेल्या सिंदूरमध्ये मर्क्युरी सल्फेट हे रसायन असते जे त्वचा आणि केस दोघांसाठीही चांगले नाही. त्याऐवजी, तुम्ही नैसर्गिकरित्या त्याच्या बिया बारीक करून त्यापासून सिंदूर बनवू शकता. त्याची ताजी फळे बारीक करून त्याचा रंग लिक्विड सिंदूर सारखा वापरता येतो. परंतु आपण हे लक्षात ठेवले पाहिजे की बऱ्याच लोकांना औषधी वनस्पती आणि विशिष्ट प्रकारच्या वनस्पतींची ऍलर्जी असते. म्हणून आपण सिंदूर म्हणून वापरण्यापूर्वी पॅच टेस्ट करणे आवश्यक आहे.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)
संबंधित बातम्या