Ice Bath: उन्हाळ्यात आईस बाथ करावे का? किती वेळ चांगले असते? वाचा काय आहेत फायदे
Ice Bath in Summer: बर्फाच्या थंड पाण्याने आंघोळ करणे आरोग्यासाठी चांगले की वाईट? आदर्श कालावधी, फायदे आणि पाळावी लागणारी खबरदारी याविषयी तज्ज्ञांचा सल्ला जाणून घ्या.
Benefits of Ice Bath: आईस बाथ किंवा थंड पाण्यात डुबकी मारणे आजकाल सोशल मीडिया आणि काही सेलिब्रिटींच्या सौजन्याने लोकप्रिय होत आहे जे त्यांच्या मानसिक आरोग्य, पुनरुज्जीवन आणि जलद पुनर्प्राप्तीसाठी त्याच्या प्रभावीतेची हमी देतात. आईस बाथमध्ये आपले शरीर थोड्या काळासाठी बर्फाच्या थंड पाण्यात बुडविणे समाविष्ट आहे. या सरावामुळे रक्ताभिसरण सुधारते, एंडोर्फिनला चालना मिळते जे आपले रक्त वाढवते आणि तीव्र व्यायामानंतर सूज आणि ऊतींच्या बिघाडापासून मुक्त होण्यास मदत करते. थंड पाण्याच्या दीर्घकाळ संपर्कात राहिल्यास हायपोथर्मिया होऊ शकतो, शरीराच्या तापमानात धोकादायक घट होऊ शकते, असा इशारा तज्ञांनी दिला आहे.
जर्नल ऑफ अप्लाइड फिजिओलॉजीमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका लेखानुसार, आईस बाथ किंवा थेरपीसाठी थंड पाण्याचा वापर, ज्याला क्रायोथेरपी देखील म्हणतात, शतकांपूर्वीपासून सुरू आहे. जानेवारी २०२२ मध्ये जर्नल ऑफ स्पोर्ट्स मेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार ज्या लोकांनी उच्च-तीव्रतेच्या व्यायामानंतर आईस बाथचा वापर केला त्यांना बरे वाटणे, स्नायूंची शक्ती वाढणे आणि दुखणे सुधारले. अशा प्रकारे आईस बाथ वेदना आणि जळजळ कमी करण्यास, मानसिक आरोग्य सुधारण्यास आणि उष्माघात झाल्यास शरीराला वेगाने थंड करण्यास मदत करू शकते. ते मूड आणि एकाग्रता सुधारण्यासाठी देखील म्हणतात. आईस बाथ केल्याने आपल्या झोपेची गुणवत्ता देखील सुधारू शकते.
आईस बाथ म्हणजे काय?
"आईस बाथमध्ये शरीर थंड पाण्यात बुडविणे समाविष्ट असते, सामान्यत: ५०-५९ डिग्री F (१०-१५ डिग्री सेल्सियस) तापमानात. स्नायूंच्या पुनर्प्राप्तीस मदत करण्यासाठी आणि जळजळ कमी करण्यासाठी अॅथलीट आणि फिटनेस उत्साही लोक या सरावाचा मोठ्या प्रमाणात वापर करतात," इंटरनल मेडिसिन केअर हॉस्पिटल हायटेक सिटी हैदराबादचे सल्लागार डॉ. राहुल अग्रवाल सांगतात.
उन्हाळ्यात आईस बाथ घेण्याचे आश्चर्यकारक फायदे
रोगप्रतिकार शक्ती वाढवते
थंड पाण्याच्या नियमित संपर्कामुळे पांढऱ्या रक्तपेशींच्या उत्पादनास उत्तेजन मिळू शकते, जे संक्रमणाशी लढण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत. याव्यतिरिक्त आईस बाथमधून सुधारित लसीका अभिसरण शरीरातून विषारी पदार्थ काढून टाकण्यास मदत करते, संभाव्यत: संपूर्ण रोगप्रतिकारक कार्य वाढवते.
सतर्कता आणि ऊर्जा वाढते
थंड पाण्याच्या विसर्जनाचा धक्का शरीराच्या मज्जासंस्थेला उत्तेजित करतो, ज्यामुळे सतर्कता आणि उर्जेची पातळी वाढते. उन्हाळ्याच्या उष्ण महिन्यांत जेव्हा सुस्ती अधिक सामान्य असू शकते तेव्हा हे विशेषतः फायदेशीर ठरू शकते.
मानसिक आरोग्यास मदत
थंड पाण्याच्या प्रदर्शनामुळे एंडोर्फिन ही शरीराची नैसर्गिक फील-गुड रसायने बाहेर पडतात. हे मूड सुधारू शकते, चिंता कमी करू शकते आणि नैराश्याची लक्षणे देखील कमी करू शकते. हा सराव शरीर आणि मनाला तणावाशी जुळवून घेण्यास शिकवून मानसिक कणखरता आणि लवचिकता देखील वाढवू शकतो.
चांगल्या झोपेस प्रोत्साहित करते
आईस बाथ केल्याने शरीराचे मुख्य तापमान कमी होऊ शकते, जे शरीरासाठी झोपेची तयारी करण्यासाठी एक नैसर्गिक संकेत आहे. हा कूलिंग इफेक्ट झोपेची गुणवत्ता सुधारण्यास मदत करू शकतो, ज्यामुळे झोपणे आणि रात्रभर झोपणे सोपे होते.
स्नायू दुखणे आणि जळजळ कमी करते
तीव्र शारीरिक हालचालींनंतर, स्नायू दुखू शकतात आणि जळजळ होऊ शकतात. आईस बाथ रक्तवाहिन्या संकुचित करण्यास आणि चयापचय क्रिया कमी करण्यास मदत करते, ज्यामुळे सूज आणि ऊतींचे विघटन कमी होते. यामुळे स्नायू दुखणे आणि जलद पुनर्प्राप्तीच्या वेळेत लक्षणीय घट होऊ शकते.
पुनर्प्राप्ती वाढवते
स्नायूंचे तापमान कमी करून आईस बाथ पुढील दुखापतीचा धोका कमी करण्यास आणि बरे होण्याच्या प्रक्रियेस गती देण्यास मदत करू शकते. थंड विसर्जन स्नायूंचे नुकसान आणि जळजळ कमी करण्यास मदत करते, ज्यामुळे खेळाडू अधिक लवकर बरे होतात आणि नंतरच्या क्रियाकलापांमध्ये चांगली कामगिरी करतात.
रक्ताभिसरण सुधारते
शरीर थंड पाण्यात बुडविल्याने रक्तवाहिन्या आकुंचन पावतात. एकदा आपण आईस बाथ घेऊन बाहेर पडल्यानंतर या वाहिन्या पसरतात (विस्तारतात), ज्यामुळे रक्त प्रवाह सुधारतो. ही प्रक्रिया स्नायूंमधून चयापचय कचरा उत्पादने बाहेर टाकण्यास आणि ऊतींची दुरुस्ती आणि पुनर्प्राप्तीस मदत करण्यासाठी ताजे, ऑक्सिजन समृद्ध रक्त वितरित करण्यास मदत करते.
आईस बाथसाठी आदर्श कालावधी
साधारण ५ ते १५ मिनिटे वेळ असावी. नवशिक्या लोकांनी ५ मिनिटांसारख्या कमी कालावधीसह प्रारंभ केला पाहिजे आणि हळूहळू त्यांची सहनशीलता सुधारत असताना वाढवावी. वैयक्तिक पुनर्प्राप्ती गरजा आणि सहिष्णुतेवर अवलंबून आठवड्यातून २-३ वेळा करू शकता.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)
