PCOS Homeopathy Treatment : पॉलिसिस्टीक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) ही स्त्रियांमध्ये सर्रास आढळून येणारी एक अंत:स्त्रावी ग्रंथींशी निगडित समस्या आहे. या समस्येमुळे अनियमित पाळी, वंध्यत्वाची समस्या आणि इतर अनेक आरोग्य समस्या निर्माण होतात. पीसीओएसला प्रतिबंध केल्याने मलावरोधापासून ते वजन वाढण्यापर्यंत ते इन्सुलिन प्रतिरोधासारख्या गंभीर आजारांपर्यंतची लक्षणेही टाळता येतात. नेहमीचे औषधोपचार PCOS वर इलाज करण्यामध्ये काही प्रमाणात यशस्वी ठरले असले, तरीही त्यांचे अनेक दुष्परिणामही संभवतात. होमियोपॅथी या समस्येकडे पाहण्याचा एक सर्वसमावेशक आणि प्रभावी मार्ग सुचवते, ज्यामध्ये समस्येच्या मूळाशी असलेल्या कारणांना लक्ष्य केले जाते आणि जी दीर्घकाळासाठी व सुरक्षितपणे बरे करते. अंडाशय अर्थात ओव्हरीजमध्ये अनेक छोट्या ग्रंथींचे असणे, असे PCOS चे स्वरूप सांगता येईल. असे होण्याचे नेमके कारण अद्याप माहीत नसले, तरीही अनुवांशिकता, संप्रेरके (हार्मोन्स) व जीवनशैली या घटकांच्या एकत्र येण्यातून ही समस्या निर्माण होत असल्याचे मानले जाते.
पीसीओएस असलेल्या महिलांमध्ये अँड्रोजन्स (पुरुष संप्रेरके) आणि इन्सुलिनची पातळी वाढलेली दिसते, ज्यामुळे मासिक पाळीमध्ये अनियमितता येते, पाळी वेदनादायी होते किंवा वंध्यत्वाची समस्या येते. होमियोपॅथी ही संप्रेरकांतील संतुलन पूर्ववत करण्यास मदत करणारी व पीसीओएस असलेल्या महिलांच्या एकूण स्वास्थ्यामध्ये सुधारणा करणारी एक प्रभावी व नैसर्गिक उपचारपद्धती आहे.
पद्मश्री डॉ. मुकेश बत्रा याविषयी सांगताना म्हणतात, ‘होमिओपॅथी ही पद्धत PCOS वरील उपचारांसाठी एक सर्वसमावेशक औषध पद्धती आहे. यामध्ये समस्येच्या मूळाशी जाऊन उपचार केले जातात. पीसीओएसवरील उपचारांसाठी सर्वसामान्यपणे पल्सेटिला (Pulsatilla) आणि सेपिया (Sepia) आदी औषधांचा वापर केला जातो. ही औषधे संप्रेरकांमध्ये संतुलन साधतात, मासिक पाळी नियमित करतात आणि गर्भधारणेची शक्यता वाढवतात. पीसीओएस असलेल्या अनेक स्त्रियांची पाळी अनियमित होते आणि होमियोपॅथीमधील रुग्णाच्या विशिष्ट गरजांनुसार दिल्या जाणाऱ्या काली कार्ब (kali carb) सारख्या उपचारांमुळे त्यांची पाळी नियमितपणे येण्यास मदत होते. संप्रेरकांच्या व्यवस्थापनाबरोबरच नाट मुर (Nat Mur) सारख्या होमियोपॅथिक औषधांमुळे मुरुमं, वजन वाढणे आणि मूड स्विंग्जसारखी पीसीओएसची लक्षणेही कमी व्हायला मदत होते.’
होमियोपॅथिक औषधांच्या सोबतीने जीवनशैलीतील बदलांचीही PCOS वरील उपचारांमध्ये महत्त्वाची भूमिका असते. यात आहार आणि व्यायाम यांचा समावेश होतो.
आहार: पीसीओएस असलेल्या महिलांना पूर्ण धान्य, प्रथिनं, फळे आणि भाज्या यांचा समावेश असलेला एक संतुलित आहार घेण्याचा व प्रक्रियायुक्त अन्नपदार्थ व साखरेचे प्रकार टाळण्याचा सल्ला दिला जातो.
व्यायाम: चालणे किंवा पोहणे आणि स्ट्रेन्ग्थ ट्रेनिंगसारखे शारीरिक व्यायाम नियमितपणे केल्याने वजन नियंत्रणात रहण्यास, इन्सुलिनच्या व्यवस्थापनास आणि पीसीओएसची तीव्र लक्षणे कमी होण्यास मदत होते.
ताणतणावांचे व्यवस्थापन: दीर्घकाळापासूनची तणावग्रस्तता संप्रेरकांच्या असंतुलनात भर टाकू शकते. हा ताण दूर करण्यासाठी सजगता वाढवणारी तंत्रे, योगसाधना, ध्यानधारणा आणि मनावरचा ताण दूर करणाऱ्या गोष्टी करण्याचा सल्ला दिला जातो.
झोप: चांगली झोप घेण्याला प्राधान्य देणे हे एकूणच स्वास्थ्याच्या आणि संप्रेरकांमध्ये नियमितता राखण्याच्या दृष्टीने महत्त्वाचे आहे. पीसीओएस असलेल्या महिलांनी रोज रात्री किमान ७-९ तासांची आरामदायी झोप घ्यायला हवी, जेणेकरून बरे होण्याच्या नैसर्गिक प्रक्रियेला बळ मिळू शकते.
पीसीओएसवर उपचार करताना रुग्णाच्या वैयक्तिक गरजांचे मूल्यमापन करू शकेल आणि तुमच्या तब्येतीनुसार सुयोग्य उपचार तुम्हाला देऊ शकेल अशा अनुभवी होमियोपॅथबरोबर काम करणे अतिशय महत्त्वाचे आहे. प्रत्येक महिलेवर पीसीओएसचा परिणाम वेगवेगळा होतो. त्यामुळे उपचारही व्यक्तिविशिष्ट आणि रुग्णाच्या विशिष्ट गरजांबरहुकूम बेतलेले असायला हवेत. नियमित फॉलो-अप आणि उपचारांच्या मात्रेत गरजेनुसार वेळोवेळी कमी-जास्त करणे हे सुद्धा लवकरात लवकर परिणाम मिळवण्यासाठी महत्त्वाचे आहे.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)
संबंधित बातम्या