National Panchayati Raj Day 2024 History : तळागाळातील लोकांना विकासाची गरज आहे आणि त्यांच्यासाठी काय चांगले आहे हे ठरविण्यासाठी सर्वोत्तम लोक तेच आहेत जे अशा भागात जन्मले आणि वाढले. ही व्यवस्था लक्षात घेऊन पंचायत व्यवस्था राबविण्यात आली. भारत हा विविध भूप्रदेश आणि परिसरांचा देश आहे आणि त्या प्रत्येकाचे आपापले अद्वितीय गुणधर्म आहेत. त्यामुळे एकूणच देशाच्या विकासाचा विचार करताना अस्तित्वात असलेले विविध समुदाय, वैविध्य आणि परिसर समजून घेणे गरजेचे आहे. १९९३ मध्ये ७३ व्या घटनादुरुस्ती कायद्याद्वारे तळागाळात विकासाची अंमलबजावणी करण्यासाठी आणि देशाच्या कानाकोपऱ्यात लोकशाही व्हावी यासाठी पंचायती राज व्यवस्था अस्तित्वात आली. राष्ट्रीय पंचायतराज दिन साजरा करण्याची तयारी करत असताना येथे काही गोष्टींची माहिती असणे आवश्यक आहे.
दरवर्षी २४ एप्रिल रोजी राष्ट्रीय पंचायती राज दिन साजरा केला जातो. यावर्षी हा विशेष दिवस बुधवारी आहे.
१९५० च्या दशकाच्या सुरुवातीला पहिल्या राष्ट्रीय विकास परिषदेने तळागाळात लोकशाही शासनव्यवस्था स्थापन करण्याची शिफारस केली. मात्र, १९९३ पर्यंत ही स्थापना अस्तित्वात आली नाही. १९९३ मध्ये ७३ व्या घटनादुरुस्ती कायद्याद्वारे तळागाळात विकास व्हावा यासाठी ग्रामीण भागात पंचायत व्यवस्था लागू करण्यात आली.
पंचायतराज मंत्रालयातर्फे राष्ट्रीय पंचायती राज दिनानिमित्त २४ एप्रिल २०२४ रोजी विज्ञान भवन, नवी दिल्ली येथे ७३ व्या घटनादुरुस्तीच्या तीन दशकांनंतर तळागाळातील प्रशासन या विषयावर राष्ट्रीय चर्चासत्राचे आयोजन करण्यात आले आहे. पंचायती राज मंत्रालयाचे सचिव विवेक भारद्वाज आणि ग्रामीण विकास विभागाचे सचिव शैलेश कुमार सिंह पंचायती राज मंत्रालयाचे अतिरिक्त सचिव डॉ. चंद्रशेखर कुमार आणि इतर वरिष्ठ अधिकाऱ्यांच्या उपस्थितीत राष्ट्रीय परिषदेचे उद्घाटन करतील, असे प्रेस इन्फॉर्मेशन ब्युरोने त्यांच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाहीर केले. पंचायत राज व्यवस्थेने ग्रामीण भागातील जनतेला आपले मत मांडण्यासाठी जागा उपलब्ध करून देऊन विकास व सक्षमीकरणाचा भाग बनून त्यांचा उत्थान करण्यास मदत केली होती.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून ‘हिंदुस्तान टाइम्स मराठी’ याची पुष्टी करत नाही.)