Menopause Day: मेनोपॉजचा हाडे आणि हृदयाच्या आरोग्यावर होतो मोठा परिणाम, प्रत्येक महिलेला माहितीच हव्या या गोष्टी
effects of menopause: महिलांना रजोनिवृत्तीमुळे त्‍यांचे आरोग्‍य व स्‍वास्‍थ्‍यावर होणाऱ्या परिणामांबाबत माहित नाही. या स्थितीबाबत फारशी चर्चा करण्‍यात आलेली नाही.
Changes due to menopause: महिलांना जीवनातील एका टप्प्यादरम्यान रजोनिवृत्तीचा सामना करावा लागत असला तरी अनेक महिलांना रजोनिवृत्तीमुळे त्‍यांचे आरोग्‍य व स्‍वास्‍थ्‍यावर होणाऱ्या परिणामांबाबत माहित नाही. या स्थितीबाबत फारशी चर्चा करण्‍यात आलेली नाही. ज्‍यामुळे महिलांना जीवनातील या भावी टप्‍प्‍यासाठी सुसज्‍ज राहणे अवघड होते. रजोनिवृत्तीमुळे शरीरात विविध प्रकारचे बदल होऊ शकतात. काही महिलांना पीरियडदरम्‍यान होणाऱ्या वेदनांपासून आराम मिळण्‍याचे वाटू शकते, आत्‍म-शोधाची भावना जागृत होऊ शकते आणि पुढे काय घडणार याबाबत उत्‍सुकता निर्माण होऊ शकते. पण या टप्प्यादरम्यान महिलांच्‍या शरीरात बदल होण्‍यासोबत इस्‍ट्रोजेन पातळ्यांमध्‍ये घट होते हे लक्षात असणे देखील महत्त्वाचे आहे.
-या बदलांमुळे महिलांना रजोनिवृत्तीनंतर आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांबाबत माहित असणे आवश्‍यक आहे. याबाबत तज्ज्ञ सांगतात की, ''भारतातील रजोनिवृत्ती घेणाऱ्या महिलांवर आधारित संशोधनांमधून निदर्शनास आले आहे की, नोंदणी झालेली सर्वात सामान्‍य लक्षणे म्‍हणजे वेदनादायी चमक व रात्रीच्‍या वेळी घाम येणे, तसेच इतर लक्षणे जसे झोप न लागणे, चिंता, चिडचिड, सांधेदुखी आणि योनीमार्गात कोरडेपणा.
-इंडियन मेनोपॉज सोसायटीने केलेल्‍या संशोधनामध्‍ये या लक्षणांचे प्रमाण ७५ टक्‍के असल्‍याचे आढळून आले. या लक्षणांबाबत जागरूकता हळूहळू वाढत असली तरी आम्‍हाला अंदाज आहे की कमी महिलांना रजोनिवृत्तीचा आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांबाबत माहित आहे. ज्‍यामुळे अधिकाधिक महिलांना रजोनिवृत्तीनंतरच्‍या सामान्‍य स्थितींबाबत माहित असण्‍याची अधिक गरज आहे. इस्‍ट्रोजेन पातळ्या कमी झाल्‍यामुळे महिलांना ऑस्टियोपोरासिस, हृदयसंबंधित आजार आणि मसल मास लॉसचा मोठा धोका असू शकतो. रजोनिवृत्तीच्‍या हाडे व हृदयाच्या आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांबाबत माहित असल्‍याने त्‍यांना परिणामांना ओळखण्‍यासोबत त्‍यावर प्रतिबंध ठेवण्‍यास किंवा लवकर निराकरण करण्‍यास मदत होऊ शकते.
- स्त्रीरोग तज्ज्ञ डॉ. सुचित्रा पंडित म्हणाल्या, ''महिलांना रजोनिवृत्तीचा हाडे व हृदयाच्या आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांबाबत समजण्‍यास मदत करणे महत्त्वाचे आहे. अॅबॉट व इप्‍सोसने केलेल्‍या सर्वेक्षणानुसार ८२ टक्‍के व्‍यक्‍तींचा विश्‍वास आहे की रजोनिवृत्तीचा महिलांच्‍या वैयक्तिक स्‍वास्‍थ्‍यावर परिणाम होतो. यामुळे महिलांना रजोनिवृत्तीदरम्‍यान व त्‍यानंतरच्‍या काळामध्‍ये त्‍यांच्‍या आरोग्‍याची काळजी घेण्‍यास मदत करणे अत्‍यंत महत्त्वाचे आहे. रजोनिवृत्तीनंतर होणारा सर्वात सामान्‍य आजार म्‍हणजे ऑस्टियोपोरोसिस, जो ५० वर्षांवरील तीनपैकी एका महिलेला होतो.
- इस्‍ट्रोजेनच्‍या पातळ्यांमध्‍ये घट झाल्‍यामुळे हा आजार होतो, परिणामत: हाडांची झीज होते व स्‍नायूबळ कमकुवत होते, ज्‍यामुळे ते तुटण्‍याचा धोका वाढतो. आज भारतातील जवळपास ६१ दशलक्ष व्‍यक्‍तींना ऑस्टियोपोरोसिस आहे आणि त्‍यांच्‍यापैकी ८० टक्‍के महिला आहेत. ऑस्टियोपोरोससि हा 'मूक आजार आहे, ज्‍यामध्‍ये फ्रॅक्‍चर होत नाही तोपर्यंत लक्षणे दिसून येत नाही. कधी-कधी उंची कमी होऊ शकते, ज्‍यासोबत पाठदुखी किंवा पाठीला पोंग येऊ शकते. ऑस्टियोपोरोसिसशी संबंधित दुखापती गंभीर असू शकतात आणि वेदना होण्‍यासोबत दीर्घकाळापर्यत विकलांगत्‍व येऊ शकते.
-डॉ. रोहिता शेट्टी म्‍हणतात की, डॉक्‍टरांसोबत सल्‍लामसलत आणि जोखीम घटक जाणून घेणे महत्त्वाचे ठरू शकते. हाडे मजबूत करण्‍यासाठी जीवनशैलीमध्‍ये काही बदल करता येऊ शकतात, जसे नियमितपणे व्‍यायाम करणे, फळे, भाज्‍यांचा समावेश असण्‍यासोबत कॅल्शियम व व्हिटॅमिन डी ने संपन्‍न आरोग्‍यदायी आहाराचे सेवन करणे, धूम्रपान व मद्यपान न करणेरजोनिवृत्तीनंतर महिलांना स्‍नायूबळ कमकुवत होण्‍याचा देखील धोका असतो. वाढत्‍या वयासह हालचाल, संतुलन व ताकदीसाठी स्‍नायूबळ मजबूत असणे आवश्‍यक आहे. स्‍नायूबळ कमी होणे किंवा सार्कोपेनिया महिलांमध्‍ये झपाट्याने वाढत आहे.
-रजोनिवृत्तीमुळे पुरूषांच्‍या तुलनेत जवळपास एक दशक अगोदर महिलांना त्‍यांचा त्रास होत आहे. यासोबत इतर गुंतागूंती देखील होतात जसे वजन कमी होणे आणि पायऱ्या चढण्‍यासारखी सोपी कामे करताना त्रास होतो.6थकवा व ऊर्जा कमी होणे या चेतावणी लक्षणांकडे लक्ष द्या, त्‍यासंदर्भात डॉक्‍टरांचा सल्ला देखील घ्‍या. स्‍नायूबळ वाढवण्‍यासाठी सक्रिय पावले उचलू शकता, जसे ताकदीसाठी व्‍यायाम, स्‍नायूंसाठी फायदेशीर ठरणारे व्‍यायाम, पौष्टिक आहाराचे सेवन आणि पुरेशी झोप घेणे.
(या लेखात दिलेली माहिती पूर्णपणे सत्य आणि अचूक असेल असा आमचा दावा नाही. सविस्तर व अधिक माहितीसाठी संबंधित क्षेत्रातील तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा. )
संबंधित बातम्या