Risk of Cancer: दरवर्षी जगभरात सर्व वयोगटातील लोकांमध्ये कर्करोगाचे प्रमाण वाढत आहे. प्राणघातक रोग शरीराच्या कोणत्याही भागात विकसित होऊ शकतो जिथे पेशींची अनियंत्रित वाढ आणि विभाजन होते, ज्यामुळे घातक ट्यूमर तयार होतात. डब्ल्यूएचओनुसार २०२० मध्ये जगभरात कर्करोगाच्या सुमारे २० दशलक्ष प्रकरणांचे निदान झाले, तर २०२० मध्ये १८ दशलक्ष होते. २०५० पर्यंत ही संख्या ७७ टक्क्यांनी वाढून साडेतीन कोटींवर जाण्याची शक्यता आहे. कॅन्सरची प्रकरणे वाढण्यामागे कोरोना महामारी देखील एक कारण असू शकते. लॉकडाऊनमुळे आरोग्य सेवा विस्कळीत झाली आणि तपासणी आणि निदानास उशीर झाला. ताणतणावाची पातळी वाढणे आणि शारीरिक क्रियाकलाप कमी होणे आणि आहारातील बदललेल्या सवयी यासारख्या जीवनशैली घटकांनी देखील अज्ञात किंवा उपचार न केलेल्या कर्करोगाच्या प्रकरणांमध्ये या वाढीस हातभार लावला असावा.
जागतिक आरोग्य संघटनेच्या म्हणण्यानुसार, प्रदूषणाबरोबरच जगभरातील वृद्ध लोकसंख्या, तंबाखू, मद्यपान आणि लठ्ठपणा हे कॅन्सरच्या वाढत्या प्रादुर्भावाचे प्रमुख घटक आहेत. निरोगी खाण्याच्या पद्धती, वजन व्यवस्थापन आणि शारीरिक क्रियाकलाप कर्करोगाचा धोका कमी करण्यास मदत करतात. आपण जीवनशैलीच्या उपायांवर नजर टाकणार आहोत जे आपल्याला या जीवघेण्या आजारापासून वाचवू शकतात.
सनराईज ऑन्कोलॉजी सेंटरमधील बालरोग वैद्यकीय ऑन्कोलॉजिस्ट डॉ. जुही शाह यांनी कर्करोग होण्याचा धोका कमी करण्यास मदत करण्यासाठी संशोधनात दर्शविलेल्या १० जीवनशैली निवडींची शिफारस केली आहे:
तंबाखूचे सेवन हे कर्करोग आणि कर्करोगाच्या मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे. फुफ्फुस, घसा, तोंड आणि स्वादुपिंडाच्या कर्करोगाचा धोका कमी करण्यासाठी धूम्रपान आणि सेकंड हँड धुराच्या संपर्कात येणे टाळा.
फळे, भाज्या, बाजरी, पातळ प्रथिने आणि उच्च फायबर युक्त आहारावर भर द्या. स्तन आणि गॅस्ट्रो-आतड्यांसंबंधी कर्करोगाचा धोका कमी करण्यासाठी लाल / प्रक्रिया केलेले मांस, साखरयुक्त, तळलेले / उच्च चरबीयुक्त पदार्थ मर्यादित करा. वनस्पती आधारित आहार पोषक आणि अँटीऑक्सिडंट्समध्ये समृद्ध असतात जे जळजळ कमी करतात आणि सामान्य पेशींचे संरक्षण करतात.
लठ्ठपणा स्तन, कोलन, एंडोमेट्रियम आणि मूत्रपिंडाच्या कर्करोगाशी संबंधित आहे. सामर्थ्य प्रशिक्षण व्यायामासह आठवड्यातून कमीतकमी १५० मिनिटांच्या मध्यम-तीव्रतेच्या व्यायामाचे लक्ष्य ठेवा.
अल्कोहोल यकृत, स्तन आणि कोलोरेक्टल कर्करोगाच्या वाढीव जोखमीशी जोडलेले आहे. अल्कोहोलचे सेवन मर्यादित करणे किंवा ते पूर्णपणे टाळणे आपला धोका कमी करू शकते.
सूर्याच्या अल्ट्राव्हायोलेट (अतिनील) किरणांमुळे त्वचेचा कर्करोग होऊ शकतो. सनस्क्रीन (एसपीएफ ३० किंवा त्यापेक्षा जास्त), संरक्षणात्मक कपडे घालणे आणि उन्हाचे पीक तास टाळणे त्वचेच्या कर्करोगाचा धोका कमी करू शकते.
ह्युमन पॅपिलोमाव्हायरस (एचपीव्ही) लस आणि हिपॅटायटीस बी लस गर्भाशय ग्रीवा आणि यकृत कर्करोगास कारणीभूत असलेल्या विषाणूंपासून संरक्षण करू शकते.
सुरक्षित लैंगिक संबंधांचा सराव करा आणि एचपीव्ही आणि हिपॅटायटीस सी सारख्या कर्करोगाचा धोका वाढवू शकणार्या संक्रमणांपासून संरक्षण करण्यासाठी सुया सामायिक करणे टाळा.
स्तन, गर्भाशयग्रीवा आणि कोलोरेक्टल सारख्या कर्करोगाची नियमित तपासणी करून लवकर निदान केल्यास जीव वाचू शकतो. स्तन आणि वृषण कर्करोगासारख्या कर्करोगाची स्वयं-तपासणी लवकर ओळखण्यास मदत करू शकते.
दररोज आठ तासांची झोप, ध्यान आणि योग आपले संपूर्ण आरोग्य आणि रोगप्रतिकारक कार्य सुधारण्यास मदत करतात.
एस्बेस्टॉस, रेडॉन आणि बेंझीन ज्ञात कार्सिनोजेनपैकी एक आहेत. त्यांचा संपर्क कमी केल्याने फुफ्फुस आणि इतर कर्करोगाचा धोका कमी होऊ शकतो.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)