HPV Awareness Day 2024: ह्युमन पॅपिलोमाव्हायरस म्हणजे काय? का असू शकतो यामुळे कर्करोगाचा धोका?
What is Human Papillomavirus: मानवी पॅपिलोमाव्हायरसबद्दल आपल्याला काही गोष्टी माहित असणे आवश्यक आहे आणि यामुळे आपल्याला कर्करोगाचा धोका का असू शकतो हे आरोग्य तज्ञांनी स्पष्ट केले आहे.
Why HPV Can Put You at Risk of Cancer: इंटरनॅशनल पॅपिलोमाव्हायरस सोसायटी (IPVS) द्वारे २०१८ मध्ये विकसित केलेला आंतरराष्ट्रीय एचपीव्ही जागरूकता दिवस आता दरवर्षी ४ मार्च रोजी साजरा केला जातो. ह्युमन पॅपिलोमाव्हायरस, त्याच्याशी संबंधित कर्करोग आणि व्हायरसपासून बचाव करण्यासाठी आपल्याकडे साधने आणि एचपीव्हीमुळे होऊ शकणाऱ्या कॅन्सरपासून बचाव करण्याची क्षमता याबद्दल जनजागृती करण्याची ही वार्षिक संधी आहे. बेंगळुरूच्या साक्रा वर्ल्ड हॉस्पिटलमधील ब्रेस्ट ऑन्को सर्जरी अँड बॅरिअॅट्रिक सर्जरी व्हिजिटिंग कन्सल्टंट डॉ. नंदा रजनीश यांनी एचटी लाइफस्टाइलला दिलेल्या मुलाखतीत सांगितले की, "ह्युमन पॅपिलोमाव्हायरस (HPV) हा डीएनए विषाणू बऱ्याचदा कोणतीही लक्षणे दर्शवित नाही आणि दोन वर्षांच्या आत सुमारे ९०% प्रकरणांमध्ये स्वतःच साफ होऊ शकतो. तथापि यामुळे मस्से किंवा प्रीकॅन्सरस जखम तयार होऊ शकतात. ज्यामुळे गर्भाशय ग्रीवा, व्हल्वा, योनी, पुरुषाचे जननेंद्रिय, गुदद्वार, तोंड, टॉन्सिल किंवा घसा यासारख्या भागात विविध कर्करोगाचा धोका वाढतो.
संसर्गाचा मुख्य मार्ग लैंगिक संपर्काद्वारे आहे, जो प्रामुख्याने गर्भाशयग्रीवाच्या पेशींवर परिणाम करतो. रोगप्रतिकारक शक्ती सामान्यत: बहुतेक संक्रमण साफ करू शकते, परंतु सतत हाय रिस्क एचपीव्ही संसर्गामुळे दीर्घकाळ गर्भाशय ग्रीवाचा संसर्ग होऊ शकतो आणि प्रीकॅन्सरस जखमांचा उदय होऊ शकतो. जर लक्ष दिले गेले नाही तर हे जखम अनुवांशिक बदल आणि व्हायरल ऑन्कोजीन ई ६ आणि ई ७ च्या क्रियाकलापांमुळे गर्भाशयाच्या ग्रीवेच्या कर्करोगाकडे वाढू शकतात, जे पेशींची प्रतिकृती आणि ट्यूमरच्या निर्मितीस उत्तेजन देतात. विशेष म्हणजे, एचपीव्ही १६ आणि एचपीव्ही १८ गर्भाशय ग्रीवाच्या कर्करोगाच्या सुमारे ७०% साठी जबाबदार आहेत, तर एचपीव्ही १६ जवळजवळ ९०% ओरोफरेन्जियल कर्करोगाचे कारण आहे, असे डॉ. रजनीश सांगतात.
जननेंद्रियाचे मस्से आणि लॅरिन्जियल पॅपिलोमॅटोसिस वारंवार एचपीव्ही ६ आणि एचपीव्ही ११ मुळे उद्भवतात. एचपीव्ही बहुतेक गुदा, गर्भाशयग्रीवा, योनी मार्ग, योनी आणि पेनाइल कर्करोगाशी संबंधित आहे. सतत हाय रिस्क एचपीव्ही संसर्गामुळे कर्करोगाचा धोका मोठ्या प्रमाणात वाढतो. सुमारे १०% स्त्रियांना दीर्घकाळ गर्भाशयग्रीवाच्या संसर्गाचा सामना करावा लागतो. प्रीकॅन्सरस बदल रोखण्यासाठी आणि आरोग्याचे धोके कमी करण्यासाठी हाय रिस्क एचपीव्ही संक्रमणांचा त्वरित शोध घेणे आणि व्यवस्थापित करणे महत्वाचे असल्याचे ते सांगतात.
पुण्यातील मातृत्व रुग्णालयाच्या सल्लागार प्रसूती व स्त्रीरोगतज्ज्ञ डॉ. स्वाती गायकवाड म्हणाल्या, 'ह्युमन पॅपिलोमाव्हायरस (HPV) हा संबंधित विषाणूंचा समूह आहे जो शरीराच्या विविध भागांना, प्रामुख्याने जननेंद्रियाच्या भागाला संक्रमित करू शकतो. बरेच एचपीव्ही संक्रमण स्वतःच निराकरण करतात. परंतु काही सतत संक्रमणांमुळे आरोग्याच्या गंभीर समस्या उद्भवू शकतात. एचपीव्ही सामान्यत: योनी, गुदा आणि ओरल सेक्ससह लैंगिक संपर्काद्वारे प्रसारित होतो.
एचपीव्हीच्या १०० पेक्षा जास्त वेगवेगळ्या प्रकारांपैकी, काहींना हाय रिस्क म्हणून वर्गीकृत केले जाते, ज्यामुळे कर्करोग होण्याची शक्यता वाढते. स्वाती गायकवाड म्हणाल्या, 'हाय रिस्क एचपीव्ही स्ट्रेन, विशेषत: टाइप १६ आणि १८ चा सतत संसर्ग हे महिलांमध्ये गर्भाशयाच्या ग्रीवेच्या कर्करोगाचे प्रमुख कारण आहे. याव्यतिरिक्त, एचपीव्ही गुदद्वार, लिंग, योनी, वेजिना आणि ओरोफॅरिंक्स (जीभ आणि टॉन्सिलच्या बेससह घशाचा मागील भाग) कर्करोगास कारणीभूत ठरू शकते. एचपीव्ही (HPV) आणि कर्करोग (Cancer) यांच्यातील दुवा उद्भवतो जेव्हा विषाणू पेशींच्या वाढीच्या सामान्य नियमनात व्यत्यय आणतो. ज्यामुळे असामान्य पेशी तयार होतात ज्या अखेरीस कर्करोग होऊ शकतात. विकृती लवकर ओळखण्यासाठी आणि कर्करोगाच्या विकासास प्रतिबंध करण्यासाठी पॅप स्मीयर आणि एचपीव्ही चाचण्यांसारख्या नियमित स्क्रीनिंग महत्त्वपूर्ण आहेत.
एचपीव्हीशी संबंधित कर्करोग रोखण्यासाठी लसीकरण हे एक महत्त्वाचे साधन आहे. गार्डासिल ९ सारख्या लसी सर्वात सामान्य हाय रिस्क एचपीव्ही प्रकारांपासून संरक्षण करतात. गर्भाशयग्रीवा आणि इतर कर्करोगापासून मजबूत संरक्षण प्रदान करतात. एचपीव्ही लसीकरणासाठी शिफारस केलेले वय सुरुवातील किशोरवयीन असते, त्याची प्रभावीता वाढवण्यासाठी आदर्शपणे कोणत्याही लैंगिक क्रियेपूर्वी असावे. जागरूकता आणि सक्रिय आरोग्य सेवा उपायांना प्रोत्साहन देऊन, आपण व्यक्ती आणि समुदायांवर एचपीव्हीचा प्रभाव कमी करू शकतो आणि शेवटी निरोगी आणि कर्करोगमुक्त भविष्यासाठी कार्य करू शकतो.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)
संबंधित बातम्या