Healthy Ayurvedic Foods: आयुर्वेदात नेहमी औषधांवर भर दिला जात नाही तर चांगल्या खाण्या-पिण्यावर आणि जीवनशैलीवर भर दिला जातो. आयुर्वेदानुसार आपले अन्न औषधासारखे असावे जेणेकरून कोणताही आजार आपल्या आजूबाजूला येऊ नये. आयुर्वेदाच्या ग्रंथांमध्ये असे अनेक पदार्थ आहेत जे आपले आरोग्य चांगले ठेवण्यासाठी आणि दीर्घायुष्य मिळविण्यासाठी नियमित खाल्ले जातात. यातील काही खास गोष्टींना 'अमृत' असेही म्हटले आहे. कारण आयुर्वेदानुसार हे सर्व आपल्या शरीरातील वात, पित्त आणि कफ दोष यांचा समतोल साधतात. त्यांचे सेवन केल्याने आपले शरीर निरोगी होते आणि दीर्घायुष्य प्राप्त होते. चला तर मग जाणून घेऊया त्या खास गोष्टींबद्दल.
भारतीय स्वयंपाकघराचा अत्यंत महत्त्वाचा भाग असलेल्या हळदीला आयुर्वेदात अमृताचा दर्जा देण्यात आला आहे. आयुर्वेदानुसार हे आपल्या शरीरातील तीन दोषांचा समतोल साधण्याचे काम करते. तसेच अँटी-इंफ्लेमेटरी आणि अँटिऑक्सिडेंट गुणधर्मांमुळे हे शरीर निरोगी ठेवते. आधुनिक विज्ञानात हळदीच्या गुणधर्मांवर अनेक संशोधने झाली असून त्याचे अनेक फायदे समोर आले आहेत. आयुर्वेदानुसार रात्री झोपण्यापूर्वी हळदीचे दूध पिणे खूप फायदेशीर ठरते.
आवळ्याचे गुणधर्म सर्वांनाच माहीत आहेत. यात व्हिटॅमिन सी आणि अँटीऑक्सिडंट गुणधर्म भरपूर प्रमाणात असतात. यामुळे शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढते आणि आपले संपूर्ण आरोग्य निरोगी राहते. रोज आवळ्याचा रस पिणे किंवा सलाद म्हणून आवळा खाल्ल्याने मोठा आजारही आपल्यापासून दूर राहतो. खराब जीवनशैलीमुळे शुगर, बीपी आणि लठ्ठपणासारख्या समस्यांचा धोकाही कमी होतो.
प्रत्येक घरात पूजली जाणारी तुळशीची वनस्पती ही आयुर्वेदाच्या दृष्टीने अमृतापेक्षा कमी नाही. चिंता आणि तणाव यासारख्या गोष्टी आजच्या जीवनशैलीत खूप सामान्य झाल्या आहेत. आयुर्वेदानुसार तुळशीचे सेवन हा या समस्येपासून मुक्त होण्याचा उत्तम मार्ग आहे. रोगप्रतिकार शक्ती वाढवायची असो किंवा एकंदर आरोग्य सुधारायचे, तुळशीचे अनेक फायदे आहेत. तुळशीचे सेवन करण्याचा उत्तम मार्ग म्हणजे दररोज एक कप तुळशीच्या पानांचा चहा पिणे.
घरातील मोठे लोक आजही आरोग्याच्या अनेक समस्यांसाठी गिलोयचा वापर करतात. याला गुडुची असेही म्हणतात. हे आपले संपूर्ण शरीर डिटॉक्स करण्याचे काम करते. यासोबतच यकृत, पचन समस्या आणि शरीराचे एकंदर आरोग्य सुधारते. आयुर्वेदात त्याच्या पानांचा आणि मुळांचा काढा पिण्याचा उल्लेख आहे. हा काढा रोज प्यायल्याने शरीर निरोगी राहते.
आयुर्वेदात गायीचे शुद्ध देशी तूप अमृत मानले आहे. रोज एक चमचा शुद्ध तूप खाल्ले तर शरीराला अनेक फायदे मिळतात. हे आपल्या मेंदूसाठी, पचनशक्तीसाठी, प्रतिकारशक्तीसाठी आणि शरीराच्या संपूर्ण आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. केवळ अन्नच नव्हे, तर आयुर्वेदात त्याचा वापर इतरही अनेक प्रकारे सांगितला गेला आहे. कोरड्या आणि निर्जीव त्वचेसाठी हे एक चांगले मॉइश्चरायझर आहे, तर केसांच्या वाढीसाठी देखील याचा वापर केला जाऊ शकतो.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)