Health Tips शरीरात का वाढते पित्त? वाचा कारणं आणि कमी करण्याचे उपाय
how to reduce pitta dosh: निरोगी शरीरासाठी पित्त संतुलित असणे खूप महत्वाचे आहे. आज पित्त दोषाचे काही घरगुती उपाय सांगणार आहोत.
Ayurvedic remedies for pitta: तुम्हाला सतत खूप राग येतो का? किंवा तुमच्या अंगावर खाज सुटते आणि पुरळ उठते का? जर होय, तर हा लेख तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतो. कारण ही सर्व लक्षणे पित्त प्रकृतीच्या लोकांमध्ये दिसतात. ज्या लोकांमध्ये पित्त दोष जास्त असतो ते पित्त स्वभावाचे असतात. पित्त दोष हा दोन घटकांचा बनलेला असतो: अग्नि आणि पाणी, जेव्हा शरीरात अग्नी वाढतो तेव्हा पित्त दोषाचा जन्म होतो. निरोगी शरीरासाठी पित्त संतुलित असणे खूप महत्वाचे आहे. आज पित्त दोषाचे काही घरगुती उपाय सांगणार आहोत.
तज्ज्ञांच्या मते, पित्तदोष वाढला की शरीराला खूप थकवा जाणवू लागतो. यामुळे झोप न लागणे, त्वचेला खाज येणे, शरीरात जळजळ होणे आणि जास्त राग येणे असे प्रकारही होतात. आयुर्वेदानुसार, शरीरात पित्त वाढल्याने ४० प्रकारचे आजार उद्भवू शकतात. त्यामुळे वेळीच त्यावर उपाय करणे महत्त्वाचे आहे. पित्त दोषाची सुरुवातीची लक्षणे दिसू लागल्यास, तुम्ही काही घरगुती उपायांनी ते बरे करू शकता.
पित्त दोष म्हणजे काय?
आयुर्वेदानुसार, आपले शरीर तीन गोष्टींनी बनलेले आहे. त्यात वात, पित्त आणि कफ यांचा समावेश होतो. शरीरात यापैकी कोणत्याही एका असमतोलामुळे रोग होऊ शकतो. म्हणून तुम्ही या तिन्ही गोष्टींना संतुलित करण्याचा प्रयत्न करा. जास्त मसालेदार अन्न खाल्ल्यास किंवा मानसिक तणावामुळे पित्त दोष शरीरात वाढतो. पित्त दोषामुळे शरीरात दाहाचे प्रमाण वाढते. ज्यामुळे तब्बल ४० प्रकारचे रोग होऊ शकतात. इतकेच नव्हे तर पित्ताच्या कमतरतेमुळे आजारही उद्भवू शकतात. त्यामुळे समतोल राखणे महत्त्वाचे आहे. कोणताही दोष वाढणे किंवा कमी होणे यामुळे रोग होतात.
पित्त दोष शरीरात का वाढतो?
याबाबत तज्ज्ञ सांगतात की, शरीरात पित्तदोष वाढण्यास अनेक कारणे जबाबदार आहेत. यामध्ये अन्न, शारीरिक आणि भावनिक घटकांचा समावेश होतो. खूप मसालेदार, आंबट, मसालेदार, खारट, तळलेले आणि प्रक्रिया केलेले अन्न खाल्ल्याने शरीरात पित्त दोष वाढतो. लाल मांस, कॅफिन असलेल्या गोष्टी, अल्कोहोल आणि निकोटीन खाल्ल्यानेदेखील पित्त असंतुलित होतो. जास्त सूर्यप्रकाशात राहिल्यास पित्त दोष देखील होऊ शकतो. भावनिक ताण आणि तणावामुळे पित्त वाढते. जास्त व्यायाम किंवा काम केल्याने पित्त दोष वाढतो.
पित्त दोष नियंत्रणात करण्यासाठी घरगुती उपाय-
-तूप, लोणी आणि दूध वापरून घरगुती उपायांनी पित्त दोषदेखील नियंत्रित केला जाऊ शकतो.
-पित्त असंतुलित असेल किंवा वाढलं असेल तर आंबट फळं खाणं टाळावं. हे संतुलन राखण्यासाठी गोड फळांचे सेवन करणे फायदेशीर ठरते.
-पित्ताला नियंत्रित करण्यासाठी तुम्ही कोरफड, गव्हाचा रस पिऊ शकता. याच्या मदतीने पित्ताचा समतोल सहज साधता येतो. पित्त दोष शांत करण्यासाठी दुधी भोपळ्याचा रसदेखील उपयुक्त आहे.
-पित्ताचे प्रमाण आवळ्याच्या रसानेही संतुलित करता येते. असे अनेक पोषक घटक यामध्ये आढळतात, जे पित्त संतुलित करण्यास मदत करतात.
-पित्तदोष झाल्यास शरीरात दाहाचे प्रमाण वाढते, अशा स्थितीत जास्त प्रमाणात पाणी प्यायल्याने ते शांत होऊ शकते.
-पित्त दोष संतुलित करण्यासाठी, तुम्ही गुलाबाच्या पाकळ्यांचे गुलकंद बनवून ते खाऊ शकता. याचा थंड प्रभाव शरीरावर पडतो. ज्यामुळे शरीरातील आग शांत होण्यास मदत होते.
- शरीरात पित्ताचे प्रमाण वाढल्यास बडीशेप आणि कोथिंबीरीचे पाणी पिऊ शकता. यासाठी रात्री एक ग्लास पाण्यात प्रत्येकी एक चमचा बडीशेप आणि कोथिंबीर मिसळा. रात्रभर भिजत ठेवा आणि सकाळी त्याचे पाणी प्या.
(Disclaimer : या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य ज्ञानावर आधारित असून 'हिंदुस्तान टाइम्स मराठी' याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)
